ЖАТКА Ж хаць. Дукора Пух. Жарышча излаю нядзелю стаіць, усё паояла. Ляшчынск Мядз. Жарышча сёнъня, аж няма чым дыхацъ. Вецярэвічы Пух. Учора ня так душна было, а сёнъня носа ня высунуцъ: жарышча. Мікалаеўшчына Стаўб. Ж АТКА ж. С.-г. Жняярка. Ужо як кончыцца уборка, жаткі ставяць пад навес. Дукора Пух. Цяпер жаткамі ня жнуцъ, цяпер камбайны ўсё тгажнуцъ. Ігрушка Круп. Ж АУНЯНКА ж. Бат. Апенька летняя (Киehneromyces mutabilis). Жаўнянкі ў нас не ядуць i не бяруць. Паплавы Бярэз. ж А ў р а н а к м. Тое, што i ж а в а р а н к а. Жаўранак самыя первыя сьпевы прыносіць. Я к толькі сонца прыгрэе, жаўранак пачынае сьпявацъ. Рудня Лаг. ж А ў р а н к а гл. жаваранка ЖАЎТАБРУТШСА ж. Заал. Аўсянка (Ешberiza). Жаўтабрушка - такая маленькая палявая птушачка, сама цёмная, але брушка ў яе жоўцянькая. Вялікая Вуса Уздз. Ж АЎТАВАЦЕНЬКІ, Ж АУТАЫЦЕНЬКІ прым. Памянш.-ласк. Жаўтаваты. У мяне быу жаўтавацінькі сьвідарочак, знасіла. Бясяды Лаг. Сёнъня нашы бабы пакуплялі жаўтавіцянькія хустачкі, былі ў магазіне. Вялікая Byca Уздз. Ж АЎТАПУЗІК м. Экспр. Малады, мала дасведчаны ў чым-н. Ты ж жаўтапузік шчэ, што цябе слухаць. Паплавы Бярэз. Ж АЎТАЧКА ж. Мед. Жаўтуха. Ты далёка жывеш, ні чула, што мой стары ляжаў у балъніцы. Напала жаўтачка: жоўты стаў, увесь чысто зрабіўся жоўты. Жацерава Стаўб. На жаўтачку хварэюць, калі с печаням што не ў naратку ціжжоўцяй. Дукора Пух. ЖАЎТЛЯК м. Насеннік-агурок. Жаўтлякі пакідаюць ka насеньня. Дукора Пух. Патнула дзесяцъ жаўтлякоў на насеня. Вецярэвічы Пух. ЖАЎТЫР м. Жоўты пясок, пясчаны грунт. На соткі папоў жаўтыр, дак нічога ня выросла. Вецярэвічы Пух. Ж АЎЦЕЗНАж. Жаўцізна. Лета ідзе на спад, жаўцізна на дзеравах праступае. Кукалеўка Чэрв. Ж АЎЦЯКм. Toe, што i ж а ў т ы р. На жаўцяку нішто ня хоча расьці. Вецярэвічы Пух. Ж АХ у знач. вык. Ужываецца ў значэнні дзеяслова жахнуць. Немец ракету ўверх — жах! Тут іх аш чорна стала. Павыбягалі з лесу, апкружылі нас з усіх бакоў. Снягла Віл. Ж АХАЦЦА незак. Сцінацца, уздрыгваць ад холаду. — Адзень ты кажушок, i ў сьпіну будзе цёплінька i нечага надзёжна будзя. А то будзяш жахацца, дубецъ. Смольніца Смал. Ж АХНУЦЬ зак. Экспр. Моцна, з сілаю ўдаўэыць. Я к жахнула яна мне паруцэ, чуцъ рука не атвалілася. Лісіца Нясв. Нядаўначка як жахнуў гром, дык адразу двух жарабятак забила. Рудня Чэрв. Ж АЦЬ незак. Ф Жаць на ж менькі — спосаб жніва ўручную, калі збажыну не вяжуць, а пакідаюць сохнуць на перавясле. Я к дзет мокры, росны ці жыта салома нясьпелая, дык жнуцъ на жменькі. Жнуцъ на жменькі, сушаць, а тады праз некалькі дзён вяжуць. Бясяды Лаг. Раніцай бабы жнуцъ на жменькі, бо росна. Ляшчынск Мядз. Жнуцъ на жменькі ячмень, пшаніцу, авёс, жнуцъ на жменькі жыта, калі травы многа. Саланая Валож. Жаць у снапы — спосаб жніва ўручную, калі адразу вяжуць. Сьпелая, сухоя збожжа жнуцъ у снапы, а мокрая, зялёная - на жменькі. Дукора Пух. Я к ідзе камбайн, то ён зразае i малоціць адразу, а жнеі то жалі ў снапы. Забалоцце Смал. Ж БАНбК м. Збанок. Галя, падай другі жбанок, а то у гэгы малако ўжо не ўлазіць. Бясяды Лаг. Жбанкі, гаршчэчкі былі глінянінькія. У жбанках малако ставілі. Вязынка Маладз. О Жбанок вадзяны бат. — вадзяная лілія, гарлачык. У нас вадзянымі жбанкамі ўсё возера запруджана, столькі іх многа. Рудня Чэрв. Ж ВАЙКАгл. жавайка ж вА к а гл. жавайка ж в а к а в Аць незак. Перажоўваць, разжоўваць. Карова жвакуе, жуе жуйку. Вялікая Byca Уздз. ЖВАКАЦЬ незак. Экспр. Церці, мяць. Бывала, жвакаеш i жвакаеш у мяліцу, аж рукі ў цябе анямеюць. Завішына Лаг. ЖВАЦЬ незак. Жаваць. Захварэла кароўка, ні жвецъ жвачку. Язні Віл. Нешта карова жваку ня жвецъ. Сцебіракі Віл. ж в ір а в А ты прым. Жвірысты. Усё адно як на дарозе, нічога не расьце — такая жвіраватая зямля. Саланая Валож. Ж ВІРбУНЯ ж. Kap'ep, адкуль жвір здабываюць. Дзе жвір бяруць, жвіроўня называюць. Саланая Валож.; параўн. польск. zwirownia тс. ЖВЫР м. Жвір. Нёман жвырам заносіць, мялея. Мікалаеўшчына Стаўб. Зямлёй ужо ні такой простой пакрываюць, a ўжо жвырам пасыпаюць. Вязынка Маладз.; парау/н. польск iwir V. ЖІ*УРлі. Матуз. Трэба у лясёнку жёурэ папрышывацъ. Цялякава Уздз. ЖЛОБ м. Жолаб. Нада ж было п вычысціць жлоп, а то нячыста, нават гною накідалася. Грышкавічы Віл.; параўн. польск. źłob *тс\ ЖЛУКТА ж. Пасудзіна, выдзеўбаная ў форме кадушкі з драўлянай калоды, запарваць бялізну. Жлукта — вялікая дзіравяная бочка зь дзіркай унізу. Закідалі ў жлукту каменьня гарачая i жлукцті бяльлё. Шавярнічы Бярэз. Грэюцъ ваду, леюцъ у жлукту, а та
Дадатковыя словы
kapep, вірбўня, парауін
7 👁