Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990). Том 1. А-П. Е. С. Мяцельская

д ДЫМАКУР 127 шу — знайсці задавальненне. Грыбоў назапасіла: ёсьціка i солёных i сушоных, будзіць зімой душ у адвясьці. Да бульбы так добра грыпкі. Калодкі Віл. Душа вылазіць — дрыжма дрыжаць, калаціцца (ад холаду). Салому накідалі дзень цэлы на машыны i прыцэп. А вецяр у полі. Я к адыдзе машына, a ўвагрэты, пастаіш, скалеяш, душа вылазіць. Савоні Стаўб. Душа зайшлася - дыхание спынілася (пры спалоху, усхваляванасці). Я іду, а мне кажуць: „Твой сын у немцах". Мне й душа зайшлася, а ўсядно іду, думаю, буду біцца да сьмерці, каб своё дзіця выбавіць ад фашыстаў. Чырвоны Пасёлак Пух. Душа не ляжыць да каго-н. — перастаць сімпатызаваць, прыхільна ставіцца да каго-н. Не судзьба, мабыць. І сватоў тірысылаў да мяне, але нек ні згаварыліся, нек душа мая не ляжала да яго. А хлопяц прыгожы быў, кучаравыя валасэ, высоки Валеўка Навагр. Душа разрываецца - цяжка перажываць. Налавілі нас душ трыццаць, гоняць па сьнягу па пояс. Дзеці галосяць, да пасінелі, да пачарнелі. То, дальбог, душа разрываіцца, ня вытрымаць. Плецівішча Чэрв. Душа ў душу — дружна, у згодзе. Добры ён у мяне чалавек. Пражылі ўвесь свой век душа ў душу, ні одного разу ні абазваў мяне, ні рукі не падняў на мяне. Ілья Віл. Душой загавець — памерці. Нашы свояке ўзялі палатку, харошу палатку, паехалі на Сьвітась. Распалажыліся там, пагода хорошая. А тады дошч. I потым дошч! І потым дошч! Ідзі, кажу на свайго, заві, хай да нас ідуць, у хаці хоць цесно, але цёпло, а ю н а гэтым дажджы i душэю загавеюць. Валеўка Навагр. Наесщ душу каму-н.,асудж. - давесці да адчаю, змучыць. Ён танклявы, вісокі, i яна хорошая, стройнянъкая, ідуць пабраўшыся за рукі, а ўсе завідуюць, от пара харошая. Але матцы яна ні падабалася, маці прыедзя, насварыцца на абоіх, ям у наесъць душу, i яна наплачацца як стацъ. Мікалаеўшчына Стаўб. Па душы што-н. - падабаецца, даспадобы. А сіпькоў [халадніку] як наберыш на сена, дык i цэлы дзень ясі. Вот апяцітная яда. Гэта мне па душы. І малако так ня йдзець, як сількі летам. Калодкі Віл. Пры душы - у наяўнасці. Я к успомню перажытае. Жылі бедно, пяць 'грошы пры душы не было. Горкі Стаўб. ДУШАГРЗИКА ж. Цёплая жакетка (звычайна на ваце, футры) без рукавоў. — Нашто ты гэты мацяр'ял купіла? — Дачка душагрэйк у пашыіць, а го я дужа ноччу мерзну. Канстанцінава Мядз. Прыемна адчуваеш сябе ў душагрэйцы ў марос. Палачаны Маладз. ДУШЫСТЬІ прым. Духмяны. Язьмін душысты, помню, рваў у маладосьці. Бясяды Лаг. ДУШЫВДА незак. 1. Прападаць. Жнем ды жнем, есьці захацелі; хазяйкі німа, чортяе ведае, дзе яна там душыцца. Калініна Дзярж. 2. Мучыцца, пакутаваць запёртай. Калі гэта цяпло ўжо будзя, скаціна душыцца ў хлеве. Дзераўная Стаўб. 3. перан. Многа i цяжка працаваць. Раней усе тут было панское, i каб жыць хоць як, душыліся зямлёю. Баяры Маладз., ДЫБА прысл. Тарчма, старчаком. Толькі даходжу футора, аш дзікоў штук дзесіць, а можа й болій, дык у мяне шапка дыба. Язні Віл. ДЫБАРА прысл. Дыбам. У мяне ат страху валасэ дыбара пасталі. Дукора П ух. ДЫБАЦЬ незак. Экспр. Ісці павольна. Стары чуць дыбая. Дукора Пух. ДЫБКА прысл. Тое, што i ды ба. Конь як стоў дыпка, дак хлопяц i пляснуўся вобзямлю. Цялякава Уздз. ДЫВАН м. Байкавая коўдра. А летам ён у мяне дываном укрываецца, кажа, не так горача. Апенькі Віл. ДЫВАНЧЫК м. Сцёганая коўдрачка ўверчваць дзіця. Вельмі прыгожы дыванчык купіла матка хрышчоная свайму хрэсьніку. Саланая Валож. ДЫўАТЫ лрьш. Цыбаты, высокі. От пятух дыёаты ў Насьці. Нарач Віл. ДЫБАЦЬ незак. Біцца, трапятацца (пра сэрца). Я к трохі параблю, так i дыЬае сэрца, так i дыьае. Брадок Лаг. ДЫўЩЬ выкл. Скок. Разбехсо гэто я i дыёіць! Алі другі берах абарваўсо, пэўно, вада подмыла, i я шадулбухнуўсо ў ваду. Кулёўшчына Маладз. ДЫГ*УСЬ м. Экспр. Высакарослы падлетак. H y ііды ёусь твой сыночак. Яшчэ пятнаццаці няма, а за бацьку вышэйшы. Грабёнка Чэрв. ДЫЛБЦЬ незак. Імжэць. Але ж вот дошч, дыліць i дыліць цэлы дзень. Цялякава Уздз. ДЬШЫСА ж. Памянш. Дыля. Хаця п, думаю, дылька вытрымала. Вішнева Валож. диля ж. 1. Тоўстая дошка, дылёўка. Гэтыя дылі i ўдваіх цяшка падымаць, а я ш адзін валачыў. Вецярэвічы П ух. 2. Палавіна распілаванага ўдоўж бервяна. A ўперат дык сядзелі на цьвёрдых лавах, c калоткамі, а то ŭ дылі ляж Ш. Палессе Мядз. ДЫМАДиШКА ж. Дымар акурваць пчол. Дымадышка ёсьць фабрычная, а я дык сам зрабіў для сябе. Я к задымлю дымадышкай, дык пчолы, як сонныя. Малмыгі Віл. ДЫМАк м. Тое, што i д ы м а д ы ш к а. Я ніколі дымака ні бяру, пчолы мяне знаюць. Баяры Маладз. ДЫМАКУР м. Тое, што i д ы м а д ы ш к а. Дымокур купляюць, але у мяне самадзелкавы. Бясяды Лаг. Я шчэ малы быў, але, помню, вельмі любіў мёд. А тады мёд быў ого які смачны, бо ўволю яго не было. Я, помню