Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990). Том 1. А-П. Е. С. Мяцельская

ДЗЯЦЁНАК Д лі. І трэба было прасьці, i дзяцё трэба калыхаць - адна нага ў почапца, а другой калаўрот цісьніш. Сцешыцы Віл. ДЗЯЦЁНАК м. Toe, Што i д з я ц ё. Братавая гэто пісьмо прачытала, нарвала, а другое напісала: „Радзіла твоя жана дзяцёнка — ні то чарцёнка, ні то кацёнка, ні то сабачанёнка". І паслала гэта тіісьмо (з казкі). Малое Стахава Барыс. Гляджу, солдат ідзець. Вялікі. Ведама, я яшчэ дзіцёнкам быў, мне падалося, што вялікі, ідзе з аўтаматам. Снягла Віл. ДЗЯЦЁНАЧАК м. Памянш. да дзяцёнак. Іна ŭ налезла з гэтым дзяцёначкам на печ. Малое Стахава Барыс. ДЗЯЦИВУХА ж. Тое, што i д з ета вб д у ха. Курыца наша водзіць куранят, то яна называецца дзяцівуха. Рудня Чэрв. ДЗЯЩ НСТВА н. У знач. зб. Дзегвара. Ашчэ я помню, рэчка глыбокая была, нна ні відаць, віры круцюцца. А цяпер зарастае, мяльчэе, дзяцінства гэта паскудзіць, рыбу ловячы. Бяларучы Лаг. дзяцюк м* Нежанаты малады чалавек; кавалер. Малады едзіць са сваімі гасьцямі, а маладая з прыданкай i дзяцюком, што еянок дзержыць. У мяне аш два дзяцюкі былі, як еянчалася. Любань Віл. Усе паразьбіраюцца па парах, як кончыцца вічарынка, i дамоў пойдуць, бо ў каждай дзеўкі быў свой дзяцюк. Крык, піск. Дзеўкі ад дзяцюкоў уцякаюць, лятуць i аглядваюцца. Пузьіры Мядз. О Лад дзецюка — падлетак гадоў 16—17-ці. Яго сын быў ужо пад дзецюка, болъшы за мяне, ям у надо было езьдзіць коні пасьціць на начлех, сваіх. Мікольцы Мядз. дзяцючок м. Непахв. да дзяцюк. Ладрос я трошкі, стаўпад дзяцючка, пашылі мне штаны i кашулю. Старыя Габы Мядз. для, дш прыназ. з родн. 1. Выражае аб*ектныя адносіны i ўжываецца пры абазначэнні предмета, месца, паблізу якіх размяшчаецца, адбываецца што-н. Каля. Усюды ўзаралі, толька для сенажаці пакінулі. Цялякава Уздз. 2. Выражае мэтавыя адносіны i ўжываецца пры абазначэнні мэты дзеяння. Дзеля, у ім я. Гэта длі чаго кідаць семічкі на пол? Луцішча Круп. ДНІШ КА ж. 1. Тое, што i г н ў ш к а (у 2 знач.). Пат патэльню, пат што другое ў нас дніш ку ставяць. Язні Віл. 2. Тое, щто i г н ў шка (у 1 знач.). Днішка вунь на сіцяне вісіць. Сырмеж Мядз. Днішка невялікая, цыбульку, сала добра пакрышыць калі. Сцебіракі Віл. Д О, ДбСЩ Ь прысл. 1. Дастаткова, хопіць. Зім у, дзьве паходзіць [у школу], умеіць распісацца — i до. Альсевічы Мядз. // безас. у знач. вык. (асабліва ў спалучэнні з займ.). І сколькі ён [салдат] там пражыў, невядома. Досіць таго, што царская дочка была на гэтым самым гуляньні i захацелася ёй паезьдзіць па моры (з казкі). Альсевічы Мядз. 2. у спалучэнні з прым. Даволі. Досіць спрытны яшчэ мой стары, нават i сена кося. Сядзіца Віл. ДбБРЫ прым. V Добры, хоць да раны прыкладай. Кіркаўшчына Нясв. ДбБРЫЦА ж. Правы бок тканіны. На добрыцу гэта матэрыя вельмі ш прыгожая. Халмоўка Барыс. На добрыцу штапель не глядзіцца: размазаны ўзор. Сырмеж Мядз. ДбВАД м. Пашпарт. Нашто яны робяць гэтыя довады старым? Я ўжо i так дамся скора. Апенькі Віл.; параўн. польск. dowćd *тс\ догляды толькі мн. Агледзіны. Мелася да мяне жанчына прыйсьці ў догляды, ды нешта няма. Каменка Уздз. ДОД м. Заал. Удод (Upupae). Дод жыве ў лесі іу с ё крычыцъ дот-дот. Пруды Стаўб. ДОДНБЧКАМ прысл. Досвіткам, на досвітку. Ведаяш, можа, ні забылася, Макрына, колькі трэба было напрасьці на дзесяць губак верацяном? Ды пралі ні днямі, а вечарамі i доднечкамі, а цэлы дзет малацілі жыта цапамі ды на кулі ператрасалі. Палачаны Маладз., додня прысл. Тое, што i д о д н е ч к а м. Сёньняўустала додня. Малінаўка Лаг. ДбИКА ж. 1. Даёнка, дайніца. Харошая кароўка мая: раньняй вясной цэлаю дойку малака дае. Чабаі Валож. 2. Даярка. Дачка была дойкаю, мрога малака надойвала. Цялякава Уздз. ДбИЛА н. Тое, што i д о й к а (у 1 знач.). Вазьмі дойла з малаком i працадзі малако. Рубяжэвічы Стаўб. ДбИНІЦА ж. Тое, што i д о й к а (у 1 знач.). Увечара надаіла поўную дойніцу. Рудня Чэрв. ДОЙНІЧКА ж. Памянш. да дбиніца. Паставіла дойнічку ля самых капытоў! Я штабе казала,ышто карова пераверне. Баяры Маладз. ДОЙСЦЬ прысл. Тое, што i д о. Што тады было?! М ох учыцца папоў сын, паноўсын, Панова дачка, Панова дачка, яшчэ, хто богаты, мох учыць — i дойсьць. А цяпер усё перавярнулася. Мікольцы Мядз. ДбКУЛЬ прысл. Дакуль. Докуль ты будзеш лазіць па гразі? Пудзіцк Пух. ДОЛ м. 1. Паверхня падлогі. Цяпер на доле i каўры харошыя ляжаць, а раней земляны дол быў. Зазерка П ух. 2. Магільная яма. Абедаць далі тым, што дол капалі. Цялякава Уздз. ДбЛ Б, Д бЛ І, ДбЛЯ прысл. На зямлі, на падлозе. Не туды глядзіш, паглядзі доле ў кутку, там усе цацкі ляжаць. Азаркі Мядз. Я б магла ўзяць на кватэру, але дзе мне вас палажыць, не паложыш жа долі. Жораўка Пух. Не сядзі доля, холодная яна. Ракаў Валож. ДбЛКІ прысл. На зямлю. Сьветка так ціханька сядзела на зэдліку, а тады звалілася