Слоўнік гаворак цэнтральных раёнаў Беларусі (1990). Том 1. А-П. Е. С. Мяцельская

ДЗІЧ Д hŭ паслаць. Аколава Стаўб.; параўн. польек. dzis, dzisiaj 'тс*. Л ЗІЧІ м,. Бародаўка. Дзіч на самай далоні сеў. Ляшчынск Мядз. Д ЗІЧ2 ж. Непрывычны пах; не такі, як звычайна. Мне ад гэнага вінаграду тоўста ў році робіцца, скура сабіраецца. І чай зь яго ніўкусны, некай дзіччу ваніць. Бяларучы Лаг. ДЗІЧАНЕ н. Парася дзікай свінні. Дзіця дзікоў завуць дзічанё. Брылькі Валож. ДЗІЧКА ж. 1. Радзімка. У Гунэфы дзічка на падбаротку, ды велька. Пруды Стаўб. 2. Бародаўка. Дзічкі, бывая, усе рукі апсядуць, аш страх глянуць тады на іх. Забалоцце Смал. ДЗЛЭНГАЦЬ незак. Гаварыць. A ён як зьлёх, так i дзлэнЬаць перастаў. Юр'ева Смал. д з ы н й іу ць зак. Экспр. Ірвануцца з месца. Адзін конь дзынЬнуў, дык i астатнія за ім панесьліся. Зазерка Пух. ДЗЮБ м. Дзюба. Вот гэта птушка з доўгім дзюбам, што паляцела, жыве на балоце. Miкалаеўшчына Стаўб. ДЗЮБАн m. Зневаж. Чалавек з вялікім гарбатым носам. A вунь дзюбан пайшоў, Колька гэньи Юр'ева Смал. дзюг м. Палоса. Наткала ў дзюшке пасьцілак: дзюх красны, дзюх сіні. Дукора Пух. дзюжок м. Памянш. Палоска. Посьцілкі ўсякімі ўзорамі ткалі: хто ў дзюшке ткалі — дзюжок такі9 i такі, хто як змодзіць. Дукора Пух. ДЗЮЖЫН м. Тузін. Купілі цэлы дзюжын куранят. Вецярэвічы П ух. ДЗК)ЖЫНА ж. Toe, што i д з ю ж ы н. Я к лічаць, дванаццаць штук адлічайь, кажуць дзюжына. Нізок Уздз. Бабы, пачом на базары дзюжына гуркоў? Цялякава Уздз. ДЗЮРЧАЦЬ незак. Цурчаць, струменіць. Вада цячэ ŭ цячэ, дэюрчыць струём, блішчыць на сонцы. Рудня Лаг. Вада дзюрчыць, булькая i тілешча. Вялікая Byca Уздз. Дзюрчыць вада ў лотку. Нізок У§дз. ДЗЯВОЦКІ ВБЧАР, ДЗЯВОЧЫ ВБЧАР. Beчар перад вяселлем у маладой. На дзявоцкі вечар сабіраюць маладых, ён бывае перад оясельлем. Рудня Лаг. А пакуль да вянца кап сягоньня субота, a заўтра оясельле, дык дзяўчаты сьпяваюць, дзявочы вечар называецца. Любань Віл. ДЗЯВбЧЧЫНА ж. Дзявочыя гады. Раскажу npa сваю дзявоччыну. Лубень Віл. ДЗЯВбЮ ТА н. Toe, што i дзявоччынаў Я дзявошча свайго i ня у/бачыла. Вышла ў шаснаццаць гот замуш за такого, што ŭ рабіць ня ўмея нічога, сама заўсёды ўперадзі, а ён за маімі плячамі жыве. Бясяды Лаг. ДЗЯВбШЧЫНА ж. Toe, што i д з явоччына. Гэта мне, як я жыла ў дзявошчыне, гэтакая гора было. Таўкачэвічы Уздз. ДЗЯВУЛЯ, ДЗЯЎЛЯ ж. Экспр. НепаЎналетняя, але рослая мажная дзеўчына. Такая дзявуля, a нічога рабіць ня хоча. Слабада Лаг. Такая дзяўля выросла, магла б i маці што naмахчы. Броды Маладз. ДЗЯВЯТКА ж. Назва касы ў залежнасці ад памеру. Мой Віктар я кі здаровы хлогіяц, a дзявяткай ні змох касіць: кратавін много, трава крутая. Арцюхі Стаўб. Сама большая каса — дзявятка, каб яе пацягаць, трэба сілу мець. Мікалаеўшчына Стаўб. ДЗЯГАЛЬ м. Бат. Дзягіль (Archangelica). Гэта ж зельле такое дзягаль, на дзягалі лісьце даўгаватае. ш Хожава Маладз. ДЗИгіЛЬНІК м. Тое, што i д з я г а л ь. У нас дак на балоце дзягільніку многа. Гэта трава такая болотная. Ляшчынск Мядз. ДЗЯГНб н. Кулін., уст. Мачанка з канаплянага семя. А тады ідзём талакой на абет. Варылі такія латкі ў дзягне, кісель аўсяны, крупы з бобам. Весялова Круп. ДЗЯДЗІНБЦ м. 1. Участак з хатай i дваровымі будынкамі. Узяць некалькі гектараў i абгарадзіць, паставіць гумно, хату, усю постройку - i будзе дзядзінец. Ляшчынск Мядз. 2. Невялікае, парослае травой месца перад до* мам або каля дома. Вот вышла на дзядзінец, пасядзела трохі з бабами Бясяды Лаг. Дзядзінец я к гумшішча некалі. Ляхавічы Дзярж. 3. Месца, адведзенае для пасьбы свойскай жывёлы, птушак. Места, дзе сьвіня ходзяць, цяляты,— гэта у нас завуць дзядзінец. Мікалаеўшчына Стуўб.; параўн. польск. dziedziniec 'тс*. ДЗЯДОК1 м. Хмельны хлебны квас. Калі кабеты стамляліся жнучы, то ардынаршчык прыносіў ім рашку дзятку, я кі настойваўся на хмялі. Старына Дзярж. ДЗЯДОК2 м. Адтуліна ў жорнах, у якую ўстаўляецца млён. У дзядок устаўляюць конец млёна; дзядок у кого жалезны, у кого як сучок. Вецярэвічы Пух. ДЗЯДбК 3 м. Уст. Тое, што i д з е д 2 (у 3 знач.). А я к жа даўней за лучынаю жылі? У калодачку дзядок такі, дадуцъ у зубы ям у лучыну i гарыць. Савоні Стаўб. ДЗИЖКА ж. 1. Паясок у сукенцы. Пашыла сабе сукенку зь дзяшкаю, зараз жа модна гэтак. Капачоўка Барыс. 2. Нашыйнік. Здаецца, й моцная была дзяшка, а парваў жа. Што мне рабіць з гэтым сабакам? Рабунь Віл. ДЗЯЙИС м. Месца, куды выкідваюць смецце, непрыгодныя рэчы, шкло. Занясі банкі на дзяйнік i прыхоць дранку есьці. Мацькаўцы Віл. ДЗИЛКА ж. Дзялянка, участак. Без бацькі гадавалася, маці помогала з маленства: i дзялкі полола, i касіла, i сена на насілках на-' сіла. Папрацавала дзяўчына. Язні Віл. Дзялка ў мяне маленькая, скора ўправілася. Caкаўшчына Валож. У каго зямлі мала было, а сям'я вялікая, то дзялкай надзялялі. Савоні