Жодзішкі Смарг. Дэвятэро дытэй нажыла з чоловіком. Збураж Малар. ДЗЕВЯЦІ'НЫ мн. абрад. Памінкі праз дзевядь дзён пасля смерці чалавека. На дзевяціны стаўляюць стол na памёршаму. Дзяніскавічы Ганц. ДЗЕВЯЦІРА'НКА, ДЗЕВЯЦЯРА'НКА ж. бат. Дуброўка. Дзевяціранка ad вольнасці. Старыя Смільгіні Воран. Дзевяціранка жоўтым цвіце. Сапоцкіна Гродз. Дзевяцяранка ad дзевяці ран, у яе лісточкі, як морква. Вострава Маст. ДЗЕВЯ'ЦЯРА гл. ДЗЕВЯЦЕРА ДЗЕД I, ДЗЕТ, ДЗІЕ'Д м., ДЗЯДЬГ мн. 1. Стары чалавек. У нас жыве дзет, яму гадоў сто: ён многа помніць. Жодзішкі Смарг. Папытайця ў таго дзеда, мо ён помніць прыгон. Быстрыца Астр. 2. Бацька маці ді бацькі. Я сваіх дзядоў не помню, рана памерлі. Саланое Віл. Мама памерла, c намі дзет жыве. Стральцы Гродз. Дзеду, наце вам, Павел прыслаў! Парэчча Гродз. Дзеду, хоцце дохаты! Баброўнікі Гарад. Дзеду, дай мне груш! Вострава Маст. Мой дзет тэпэр у Барановічах. Смаляніда Пруж. Поіедэш до діеда i до бабы. Курашэва Чыж. 3. Жабрак. Пяклі тры булачкі на дзяды, называлі курачкі i аддавалі іх жабракам, дасі дзеду курачак. Рыбчына Віл. Дзет ходзіць па хатах. Баброўнікі Гарад. 4. Чалавек, які ідзе за броднем у час лоўлі рыбы. Рыбчына Віл. ДЗЕД II, ДЗЕТ м. абрад. 1. Першая жменя або першы сноп жыта, зжатага ў час зажынак. Дзеда нада выразаць i паставіць на куця за іконы, i як будзіш сеіць — дзеда нада вымалаціць. Мярэцкія Глыб. Як зажыналі жыта, першая жменъка звязвалася i называлася дзет. Груздава Паст. Дзет сцярох, кап мышы ня елі, была прыварошка такая. Калі жыта сажнуцъ, дзеда кладуць першым, а на яго звозяць усё с поля. Кураполле Паст. Жменьку жыта выжніш i за абрас паложыш, i называлІ дзет. Зажала жыта, выжала дзеда. Мярэцкія Глыб. Дзет — першая жменя жыта жжатага. Жодзішкі Смарг. Дзедам звалі першы сноп. Бакшты Іўеў. 2. Пучок нязжатага жыта, які пакідалі на полі пры дажынках. Дзеда астаўлялі на полі, убіралі краскамі, палолі i звязвалі, закапвалі хлеп i соль. Мярэцкія Глыб. ДЗЕД III, ДЗЕТ м., ДЗЯДЬГ, ДЗЯДЭ' мн. 1. Апорны слуп у гаспадарчым будынку, шула. Дзет ставіўся na сцяне ў канцы будынку, на дзяды кладуць правіло i забівалі шчыт. Дзя-* ніскавічы Ганц. Дзяды ставяцца на nepapyn. Кураполле Паст. Дзяды былі, патпіралі бэлькі. Старыя Трокі Трак. У хляве ставяцца дзядэ — тры або дзве пары, дзядэ ставяцца на бельках, а на дзядэ кладуць кладку — дзеравіну. Міратычы Карэл. 2. устар. Прыстасаванне, у якое ўстаўлялі лучыну для асвятлення хаты. У дзеда лучыну ўстаўлялі. Паставяць дзеда, туды лучыну — i так пралі. Жодзішкі Смарг. Дзеда рабілі так: у
Дадатковыя словы
дзіед
6 👁