З ЯКОЮ ЛЫСІНКАЙ ЦЁЛКА НАРАДЗІЛАСЯ, З ТАКОЙ І ЗДОХНЕ. Гл. Як (калі) удасца жарабё (бычок) з лысінкай, дык і здохне такім. ЗЯМЛЯ СВЯТАЯ ЎСІХ ПРЫМАЕ. Пра смяротнасць кожнага чалавека. Будзе на свеце хоць трошкі праўды, дык людзі і жыцьмуць. А згоніш яе з зямлі — збірайцеся, людцы, і паўзіце на могілкі. Кажуць, зямля свя- тая ўсіх прымае (А.Кажадуб. Стрэчанне). — Прыказкі: Зямля ўсіх прымае: і здаровых, і слабых; Зямля-матушка ўсіх прымае. ЗЯЦЬ ЛЮБІЦЬ УЗЯЦЬ. Пра ўзаемаадносіны паміж зяцем і цесцем ці цёш- чай. Цешча ўкруга зяця і так і гэтак, зяцёк, сынок. Што цёшчы, абы да- чцэ добра было, а дачка не жаліцца. І кабанчык у хлевушку рохкае, ду- рань, не ведае, што час яго адмераны. Зяць любіць узяць. І Сымоніха рада (А.Кудравец. Сачыненне на вольную тэму). Ну, што? Нажылася ўжо ў зяця ў горадзе? Пачакай, соладка не будзе... Кожны зяць любіць узяць... Вось як! (Я.Каршукоў. Тэкля і пеўнік). * [Ціхонь:] Чакай, сваток, пачакай, свацця! І з музыкай нельга спя- шацца. Мы людзі не такія простыя, і каб нам сесці, вы павінны вуглы ды кішэні свае патрэсці. Сам ведаеш добра, што зяць стараецца ўзяць ды прыўзяць (І.Козел. Над хвалямі Серабранкі). — Насовіч: Зяць любіць узяць; Прыказкі: Зяць любіць узяць; Цесць любіць чэсць, а зяць любіць узяць. І І АДТУЛЬ ГОРАЧА (ГАРАЧО), І АДСЮЛЬ БОЛЯЧА (БАЛЯЧО). Цяжка знайсці выхад з непрыемных абставін. Сін.: Куды ні кінь, усюды клін: Ты на гару, а чорт за нагу. Цяжка было малаарганізаванай беднаце змагацца з пануючым класам: сілай штыкоў яе заганялі ў паднявольнае становішча, дзе яна знаходзілася пад падвойным уціскам — сацыяль- ным і нацыянальным. Гэта было такое становішча, калі «адтуль горача, адсюль боляча» і калі «б'юць і плакаць не даюць» (К.Крапіва. Белару- скія прыказкі). Дык што ж рабіць? Адтуль горача, адсюль боляча. Дрэн- на будзеш служыць — немцы арыштуюць, добра — партызаны... (І.На- вуменка. Вецер у соснах). [Навум:] Дагадаўся толькі, што нам, пэўне, горшай катаргі не будзе, якую мы ад камісара церпім. Бо знаеш пры- маўку: і адсюль гарачо, і адтуль балячо (В. Дунін-Марцінкевіч. Сялян- ка). — Насовіч: І адсюль балячо, і адтуль гарачо; Прыказкі: Адсюль га- рачо, а адтуль балячо. І БАРАН БЫ КАСІЎ, КАБ ХТО КАСУ НАСІЎ. Не так лёгка што-н. робіцца, як пра гэта мяркуе хто-н. Часцей ужываецца як насмешка над няўмекам ці лодарам. Бачылі вы такога? «Дарагая рэдакцыя, падкажы, дарагая рэдакцыя, перарабі, але подпіс мой пастаў!» А ці ведаеш ты, Петрусём што «і баран бы касіў, каб хто касу насіў»? Вучыся жыць і працаваць самастойна! (У.Дубоўка. Жоўтая акацыя). — Працаваць трэба. — Глядзі, напрацаваўся!.. — І баран бы касіў, каб хто касу на- сіў... (ААсіленка. Паплавы). * — Цяпер, дзеду, не косіце? — спытаў Ігар. — Няма сілы. Я б касіў, каб чорт касу насіў... (М.Капыловіч. Былі б рукі). 92