мовы. Так, часцей ужываецца фразеалагізм абяцанка-цацанка, чым прыка- зка Абяцанка-цацанка, а дурню радасць. Сярод іншых прыказак, якім абавязаны сваім узнікненнем некаторыя фразеалагізмы18, можна выдзеліць тры групы. Адны прыказкі расшча- піліся на дзве часткі, і кожная з іх ужываецца самастойна як фразеалагізм. Напрыклад, з прыказкі Старога вераб'я на мякіне не правядзеш, якая аба- значае 'вопытнага чалавека не ашукаеш', утварыліся фразеалагізмы стары верабей і на мякіне не правядзеш. Адпаведна і значэнне прыказкі размерка- валася паміж двума яе фрагментамі ('вопытны чалавек' і 'не перахітрыш, не абдурыш каго-небудзь'). Другую групу складаюць прыказкі, ад якіх адарваўся толькі трапны выраз з некалькіх слоў і стаў фразеалагізмам. Так, «абломкам» прыказкі Мая хата з краю, нічога не знаю з'яўляецца фразеалагізм хата з краю, які заўсёды выступае ў функцыі галоўнага члена безасабовага сказа і сваё значэнне 'каго-небудзь зусім не датычыц- ца' рэалізуе, ужываючыся ў спалучэнні з тым ці іншым прыналежным займеннікам: мая хата з краю (А.Макаёнак), твая хата з краю (К.Кра- піва), яго хата з краю (А.Бачыла), яе хата з краю (І.Навуменка), наша хата з краю (І.Гурскі), ваша хата з краю (А.Куляшоў), іх хата з краю (Х.Шынклер), іхняя хата з краю (М.Лынькоў). У трэцюю групу ўвахо- дзяць прыказкі, вобразная аснова якіх стала дэрывацыйнай базай фразеа- лагізмаў. Напрыклад, фразеалагізм кусаць сабе локці сфарміраваўся на во- бразнай аснове прыказкі Блізка локаць, ды не ўкусіш, як бы насуперак яе літаральнаму сэнсу. Прыказкі ўсіх трох груп, даўшы жыццё фразеалагізмам, не перастаюць ужывацца і самастойна. Як відаць са сказанага, прыказкі — моўныя адзінкі іншага парадку ў параўнанні з фразеалагізмамі, а таму няма падстаў уключаць іх у раздзел «Фразеалогія». Прыказкі павінны апісвацца не ў фразеалагічных, а ў па- рэміяграфічных даведніках, у тлумачальных слоўніках прыказак. Думаец- ца, што прыказкі як моўныя адзінкі найбольш мэтазгодна разглядаць у раздзеле «Сінтаксіс», у адным з заключных яго параірафаў. Яны, як і сва- бодна арганізаваныя простыя ці складаныя сказы, называюць не паняцце, а суджэнне, валодаюць сэнсавай і інтанацыйнай закончанасцю. Разам з тым прыказкі надзелены цэлым шэрагам якасцей, якія адрозніваюць іх ад звычайных простых ці складаных сказаў. Гэтыя іх спецыфічныя асаблівасці і павінны быць у цэнтры ўвагі пры аналізе прыказак у ра- здзеле «Сінтаксіс». У шматлікіх працах, прысвечаных прыказкам, звычайна адзначаецца як адна з асноўных асаблівасцей прыказкі яе ўстойлівасць, пастаянства яе лексічнага складу. Калі ж назіраць за ўжываннем прыказак у маўленні, то можна бачыць, што далёка не ўсе яны характарызуюцца ўстойлівасцю фо- рмы, нязменнасцю іх кампанентнага складу. Для значнай часткі прыказак характэрна з'ява варыянтнасці. Пад варыянтамі ў галіне парэміялогіі разумеюцца агульнаўжывальныя разнавіднасці прыказкі, якія адрозніваюцца пэўнай структурнай зменна- сцю плана выражэння пры нязменнасці плана зместу. Напрыклад, пры- казка Не кажы гоп, пакуль не пераскочыў найчасцей ужываецца менавіта ў такім афармленні. Аднак, апрача гэтага, яна бытуе і ў іншых разнавіднас- цях: Не кажы гоп, не пераскочыўшы; Не пераскочыўшы, не кажы гоп; Не пе- раскочыў, не кажы гоп; Калі не пераскочыў, не кажы гоп. Ва ўсіх сваіх 18 Пра шматлікія і разнастайныя шляхі ўзнікнення фразеалагізмаў на аснове прыказак гл. больш падрабязна: Лепешаў І.Я. Этымалагічны слоўнік фразеалагізмаў. Мн., 1981; Этымалагічны слоўнік фразеалагізмаў. Частка 2. Мн., 1993. 11