шчына). Леанора згледзела яго [Веню], пажартавала: — Сядай, мілы мой, харошы, за пастой не плацім грошы (В.Мыслівец. Мужанцы). — Насовіч: За пастой не плацяць, а дорага бяруць; Раманаў: За па- стой грошай не бяруць. ЗА ПЕРАБОРЫ ЛАПЦІ ДЫ АБОРЫ. Кажуць неадабральна пра капрыз- нага, пераборлівага чалавека, якога чакае пройгрыш, няўдача. * Пры выбары жаніха, таго, з кім давядзецца ўсё жыццё жыць разам, быт, у полі, і за сталом, і ў пасцелі, яе [жаночую] волю не ўлічвалі. «За пераборы дастаюцца пасталы і аборы» (Б.Сачанка. Вечны кругазварот). — Насовіч: За пераборы — лапці ды аборы; Прыказкі: За пера- боры — лапці ды аборы; Чэраз вялікія пераборы асталіся пасталы ды аборы; З вялікіх выбораў — лапці ды аборы. ЗА ПЧОЛКАЮ — У МЁД, ЗА ЖУКАМ — У ГНОЙ. Зносіны з добрым чалавекам даюць добрыя вынікі, а з дрэнным — завяршаюцца дрэнна. Трэба падыход [да людзей], каб вадзіца з нашага калодзежа была не горшай для іх, чым брагінская ці Хойніцкая. Праўду людзі кажуць: за пчолкаю — у мёд, за жуком — у гной (В.Шырко. Сцяжына да людзей). * Такі ж не мелюць языком, а праўду кажуць людзі: як папаўзеш ты за жуком, дык апынешся ў брудзе (К.Крапіва. Мурашка і Жук). — Янкоўскі: За пчолкаю — у мёд, за жукам — у гной. ЗДРАДЗІЎ ДРАСЁН — НЕ БУДЗЕ КРАСЁН. Гл. Пайшоў (зарадзіў) дра- сён — не будзе красён. ЗА СПРОС НЕ Б'ЮЦЬ У НОС. За зварот да каго-н. з пытаннем, прось- бай не павінны крыўдзіцца. Сін.: За спрос платы не бяруць. — Колькі гад- коў табе? Надта ты малая для сорак чацвёртага... — Не, я з пяцідзеся- тага. Кажуць, што з пяцідзесятага, — паправілася Віня. — Ну, так я і думала. Проста, дай папытаюся, кажу сабе. За спрос не б'юць у нос... (В.Іпатава. Вузялок Святагора). — Ці прадаецца зруб? — паглядзела запытальна на мужа жонка. — Дый ці дазволяць там, у вёсцы, дачу табе мець? — Трэба паспрабаваць, — вырвалася ў Архіповіча. — За спрос, кажуць, не б'юць у нос (Б.Сачанка. Зруб). Я і сам не сляпы — бачу [што хлеў вось-вось разваліцца]. Паехаў у Глініцы, там лясніцтва, авось памогуць. Як той казаў: за спрос не б'юць у нос (В.Шырко. Споведзь правінцыяла). — Прыказкі: За спрос не б'юць у нос. ЗА СПРОС ПЛАТЫ НЕ БЯРУЦЬ. За зварот да каго-н. з пытаннем, просьбай не павінны крыўдзіцца. Сін.: За спрос не б'юць у нос. [Калібераў:] Ну, а як жа ты, Гарошка, да ўборачнай падрыхтаваўся? За колькі дзён думаеш выканаць хлебапастаўкі? [Гарошка:] Вось таму, Сцяпан Васілье- віч, я і заехаў да вас. Прасіць буду. Вельмі буду прасіць. [Калібераў:] За спрос платы не бяруць (А. Макаёнак. Выбачайце, калі ласка). ЗАСТАЎ ДУРНЯ БОГУ МАЛІЦЦА, ДЫК ЁН ЛОБ РАЗАБ'Е. Гл. Загадай дурню богу маліцца, дык ён і лоб разаб'е. ЗАХАЦЕЎШЫ САБАКУ ВЫЦЯЦЬ, ПАЛКУ ЗНОЙДЗЕШ. Гл. Захочаш сабаку выцяць (ударыць) — палку (кій) знойдзеш. ЗАХОЧАШ САБАКУ ВЫЦЯЦЬ (УДАРЫЦЬ) — ПАЛКУ (КІЙ) ЗНОЙ- ДЗЕШ. Калі захочаш дасягнуць чаго-н., то дасягнеш. — Так што, Іване, дабывай стрэльбу. А як, падумай. За Пцічою легіянеры стаяць, па сёлах шастаюць, часам адстаюць ад абозаў. Папалюй за каторым, от і ка- рабін... — Яно праўда. Захочаш сабаку выцяць — палку знойдзеш (С.Грахоўскі. Рудабельская рэспубліка). У народзе гавораць: «Захочаш ударыць сабаку — палку знойдзеш». Сапраўднае валоданне мовай пры- ходзіць па-сапраўднаму тады, калі вучань адчуе практычнае значэнне яе (Я.Ермаловіч. Сіняя птушка). ЗАХАЦЕЎШЫ САБАКУ ВЫЦЯЦЬ 84