Сін.: Будзе і на нашай вуліцы свята. Ці не скажаце, што чуваш, У вас аб вашых беларусах, як жывуць эсдэкі, эсэры? Калі «загляне сонца ў наша аконца»? (Я.Нёманскі. Драпежнікі). Ці ж гэта жыццё, шчасце? Людзі і дня не знаюць без трывогі і бяды. Можа, калі загляне сонца і ў наша аконца (М.Машара. «Крэсы» змагаюцца). — Згода, хлопча, — адказаў Максім Платонавіч. — Няхай загляне сонца ў наша аконца (І. Аношкін. Чырвоная каліна стаяла). * Не, няпраўда! Быць не можа, каб не грэла цёпла сонца. Наша праў- да нам паможа — блісне нам святло ў аконца! (Я.Колас. Сябрам). — Насовіч: Загляне сонца і ў наша ваконца; Федароўскі: І наша сло- нца ўвойдзе ў ваконца. ЗАДАМ (НАЗАД) ТОЛЬКІ РАКІ ПОЎЗАЮЦЬ (ПАЎЗУЦЬ, ХОДЗЯЦЬ). Нельга адмаўляцца ад сказанага ці ад ранейшага рашэння, абяцання і пад. Там [у вобласці] адны паспачувалі, другія адказалі больш акрэслена: не- чага заднім розумам хваліцца, задам толькі ракі поўзаюць (А.Асіпенка. Непрыкаяны маладзік). — Калі не адмаўляецеся, можаце атрымаць за- данне. Не адмаўляецеся? — Задам толькі ракі ходзяць, — нахмурана адказаў Салавянчык (Я.Радкевіч. Закон прыцяжэння). — Памешчы- цкую маёмасць, якую мы па несвядомасці прыхапілі, маглі б і вярнуць, на ліха яна нам здалася, а зямлю ніяк не можам. — Нічога памешчыку не аддавайце... Назад толькі ракі поўзаюць (І.Гурскі. Вецер веку). — З жонкай, значыць, ладу не будзе? — Ніколі, — памаўчаў [Сінеў] і да- даў: — Назад толькі ракі поўзаюць (А.Масарэнка. Баргузінскае лета). «Ці варта пачынаць? — нібы нехта шаптаў.. збоку. — Можа, пачакаеш? Можа, Вадзім Мікалаевіч...» — «Ніякіх «можа»! — аж узлаваўся Ці- ток. — Толькі ракі паўзуць назад» (М.Гамолка. Лясная крэпасць). * Людзі кінуліся ісці назад, забыўшыся на сваё прызначэнне, забыў- шыся пра тое, што вяртання няма, усё там, наперадзе, што толькі ракі адыходзяць назад (В.Казько. Хроніка дзетдомаўскага саду). — Ліцвінка: Назад (задам) толькі ракі поўзаюць. ЗАДАРАМ І СКУЛКА НЕ СЯДЗЕ. Задарам, бясплатна нічога не робіцца. Часцей ужываецца як рэакцыя на словы д а р м а, з а д а р ам у папя- рэднім выказванні. Сін.: Дарма і каза ваўку не скача. — Ну? Аддаеш мне Бязлапага [бабра]?.. — Ты не жартуеш, Хвост? — Не дарма ж, Ан- дрэевіч... — Дзіва што — задарам і скулка не сядзе... (А.Масарэнка. На бабровых тонях). — Прыказкі: Дарэмна і скула не сядзе. ЗАДАРМА КАЗА ВАЎКУ НЕ СКАЧА. Гл. Дарма (задарма) і каза ваў- ку не скача. ЗА ДВУМА ЗАЙЦАМІ ПАГОНІШСЯ, НІВОДНАГА (НІ АДНАГО) НЕ ЗЛОВІШ. Калі возьмешся адразу за некалькі спраў, то не дасягнеш пос- пеху ні ў адной. [Афіцэр:] Ты не ведаеш, дзе гэта, ну, як яе, Алеська? [Ахрэм:] Алеська?.. Якая?.. Не ведаю такой! [Афіцэр:] Вось табе і гаспа- дар: пакуль звярнуўся — птушка ўцякла! Нездарма прыказка кажа: «За двума зайцамі пагонішся, ніводнага не зловіш» (У.Галубок. Краб). [Ва- лодзя:] А ты ўжо і прыраўнавала [Валю]. [Надя:] Глядзі, брат, за двума зайцамі пагонішся, ніводнага не зловіш. [Валодзя:] За гэтым зайцам я не ганяюся. [Надзя:] Дык, можа, заяц за табой? [Валодзя:] У нас з ёю старая дружба (К.Крапіва. Зацікаўленая асоба). [Шпакоўскі:] Ах, ах, га- лава! Такую кабеціну выпусціць. Ну і Марфа, не чакаў я ад цябе гэтага. [Пушкарэвіч:] За двумя зайцамі пагонішся, ні аднаго не зловіш (І.Гурскі. Свае людзі). — Янкоўскі: За двума зайцамі пагонішся— ніводнага, не зловіш; Прыказкі. За двума зайцамі пагонішся — ні аднаго не паймае ш. 81