пайшло? — Паважаны Пётр Фёдаравіч, дыму без агню не бывае. Так? Недзе нешта нейкае выткнулася. — Вера Данілаўна, вы паверце мне: з майго боку — нічога (Я.Ермаловіч. Валуны). Цяпер ужо бачылі галоў- нае, новая ўлада — свая. Калі што і не так, можна пацярпець. Маўляў, усяе падаплёкі вывезеных і пакрыўджаных я не ведаю, але дыму без агню не бывае (А.Каршок. Хроніка майго пакалення). Цяпер ён [Вадзік] ужо не сумняваўся, што зласлівая субяседніца па тэлефоне ска- зала праўду. Дыму без агню не бывае (У.Навумовіч. Крапіўная жонка). — Федароўскі: Не бывае агню без дыму; Янкоўскі: Дыму без агню не ЕДЗЕШ НА ДЗЕНЬ, БЯРЫ ХЛЕБА НА ТЫДЗЕНЬ. Гаворыцца як папя- рэджанне, што ў дарозе ўсё можа здарыцца і лепш мець харчы ў запасе. *— Навошта ты, маці, гэтулькі кладзеш? — Ты, бацька, мяне заўсёды вучыў: ідзеш у дарогу на дзень, бяры есці на тыдзень (І.Гурскі. Лясныя салдаты). — Прыказкі: Едзеш на дзень — бяры хлеба на тыдзень; Едзеш на дзень, а харчоў бяры на тры дні. ЕДУ ЦІХА — СА МНОЙ ЛІХА, ЕДУ СКОРА — СА МНОЙ ГОРА. Га- ворыцца як адмоўная ацэнка свайго жыцця, становішча. — А вы ўсё ж не расказалі пра сваё жыццё.. — Еду ціха — са мною ліха, еду скора — са мной гора, — прагаварыў Касач (І.Гурскі. Вецер веку). — Ляцкі: Еду ціха — са мной ліха, еду скора — са мной гора; Пры- казкі: Паедзеш ціха, тут ліха, паедзеш шпарка, ад ліха варка; Еду ціха — са мной ліха, еду скора — са мной гора. ЕХАЎШЫ БАЧКОМ, НІ З КІМ НЕ ЗАЧЭПІШСЯ. Усё будзе добра і цябе не зачэпяць, калі сам будзеш асцярожны і далікатны. Трэба быць па- корлівым і далікатным у абыходжанні: «З паклону галава не баліць», «Ехаўшы бачком, ні з кім не зачэпішся» (К.Крапіва. Беларускія пры- — Насовіч: Ехаўшы бачком, ні з кім не зачэпішся. ЕШ БОРШЧ З ГРЫБАМІ, А ЯЗЫК ТРЫМАЙ ЗА ЗУБАМІ. Гл. Еш пірог (боршч) з грыбамі, а язык трымай за зубамі. ЕШ, ДУРАНЬ, БО ТО З МАКАМ. Гаворыцца як пабуджэнне да чаго-н. непрыемнага. Забыцца мне пра цётухну пара, бо ўжо даўно яе аплакаў, але ў жыцці я чуў яшчэ не раз: «Еш, дурань, бо то з макам!» (К.Крапіва. Еш, дурань, бо то з макам). * Немцы пішуць загады, колькі беларускі селянін павінен здаць кароў, капчонага мяса, сала... [Партызаны]: Вы хочаце сала? А чаму б вам не паспытаць партызанскага бобу! — І як секануць з кулямётаў ды аўтаматаў па нямецкіх эшалонах ды калонах, з тых аж пыл і дым ідзе, як з тае ка- цельні... Партызаны пастрэльваюць ды прыгаворваюць: — Ешце, фрыцы, бо то з макам! (М.Лынькоў. Ешце, фрыцы, бо то з макам!). Пан падкінуў ласунак угару. Мішка хацеў адбіць пернік, але прамахнуўся, злосна зароў і падняўся на заднія лапы. — Еш, дурань, то з мёдам! — выгукнуў Ра- дзвіл (І.Гурскі. Саўка Траян). бывае. казкі). 75