дзейнік, мые — выказнік, руку — дапаўненне, значыць разбурыць прыка- зку, ператварыць яе ў звычайнае спалучэнне слоў, абяссэнсіць яе, вытра- віць з яе тое абагульненае, пераасэнсаванае, што замацавалася за ёй у працэсе моўных зносін. Прыказка Яйцо курыцу вучыць адрозніваецца ад папярэдняй тым, што ў ёй два першыя кампаненты пераасэнсаваныя, а трэці мае прамое зна- чэнне. Але і ў ёй яйцо (хоць і стаіць у форме назоўнага склону) не з'яў- ляецца прадметам нашай думкі і, значыць, дзейнікам. Інакш кажучы, та- кія прыказкі сінтаксічна непадзельныя. «Спроба сінтаксічнага члянення або пераводзіць іх з іншасказальнага, вобразнага плана ў літаральны, або ператварае прыказку, калі яна не мае літаральнага плана, у свабодны сказ такога ж лексічнага складу». 4. Фразеалагізмы адрозніваюцца ад прыказак і па сваіх спалучальных магчымасцях. Будучы структурным элементам сказа, фразеалагізм уступае ў пэўныя сувязі і адносіны з іншымі словамі ці (значна радзей) фразеа- лагізмамі. У залежнасці ад таго, як ажыццяўляецца лексіка-граматычная спалучальнасць фразеалагізма са словамі, выдзяляюцца тры тыпы фразеа- лагічных значэнняў: адносна свабоднае, валентна абмежаванае і кан- структыўна абмежаванае. Фразеалагізмы з адносна свабодным значэннем валодаюць семанты- чнай самастойнасцю і таму не маюць патрэбы ў слоўных канкрэтызатарах іх значэння. Спалучальныя магчымасці такіх фразеалагізмаў даволі шыро- іая. Фразеалагізм бабіна лета можа ўжывацца, напрыклад, у такім акру- жэнні: Стаяла бабіна лета (М.Капыловіч); Быў пачатак бабінага лета (І.Дуброўскі); Адвячорак апошняй пары бабінага лета (В.Быкаў); Плыло па- вуцінне бабінага лета (І.Шамякін). Фразеалагізмы з валентна абмежаваным значэннем спалучаюцца са строга акрэсленымі словамі. Напрыклад, фразеалагізм куры не клююць 'вельмі многа' ўступае ў кантакт толькі са словам грошай. Некаторыя фра- зеалагізмы спалучаюцца з двума і больш словамі; напрыклад, прыслоўны выраз на свае вочы, што значыць 'без пасрэднікаў, непасрэдна самому', кантактуе з дзеясловамі-суправаджальнікамі бачыць, пераконвацца, упэўнівацца. Фразеалагізмы з канструктыўна абмежаваным значэннем рэалізуюцца толькі ў пэўнай, акрэсленай канструкцыі, яны маюць абавязковую спалу- чальнасць «справа». Паяснім гэта такім прыкладам: Дакуль жа вы будзеце вадзіць за нос мяне? (С.Баранавых). Тут, як і ва ўсіх астатніх выпадках, дзеяслоўны фразеалагізм вадзіць за нос ужываецца пры дзейніку са зна- чэннем асобы і абавязкова дапаўняецца назвай аб'екта са значэннем асобы ў вінавальным склоне. Менавіта такія ўмовы спалучальнасці з'яў- ляюцца нормай функцыяніравання для гэтага фразеалагізма з кан- структыўна абмежаваным значэннем. Прыказкі ж, самі з'яўляючыся сказам, не абумоўлены якімі-небудзь заканамернасцямі лексіка-граматычнай спалучальнасці са словамі свабо- днага ўжывання. Будучы «гатовымі формуламі жыццёвых з'яў ці гатовымі іх характарыстыкамі» (К.Крапіва), прыказкі свабодна ўключаюцца ў тэкст. Найчасцей у гутарцы паміж суразмоўнікамі яны ўжываюцца як са- мастойны сказ-рэ Гойка: І) —А не нарвёмся? За дротам ужо не пашкаду- юць. Канец на месцы... — Б а я з л і в а м у і к о рч м я д з в е д зь (В.Адамчык. Год нулявы); 2) — Куды яны дзеліся, тыя людзі? — Усё б у д з еш в е д а ц ь, х у т к а п а с т а р э еш (С.Грахоўскі. Руда- бельская рэспубліка). Нярэдка прыказка выступае як частка складаназлу- 17 Жуков В.П. Словарь русских пословиц и поговорок С. 11. 9