ДВА ВЯКІ Я ЖЫЦЬ НЕ ЗБІРАЮСЯ. Ужываецца як неадабрэнне скупасці і сцвярджэнне, што жыццё недаўгавечнае. [Шыдлоўскі:] Я., ні ў чым не буду апошнім. І не радыёлу — тэлевізар-камбайн завалю сабе, каб і карціну паглядзець можна было. Два вякі я жыць не збіраюся (І.Козел. Над хвалямі Серабранкі). — Насовіч: Два вякі жыць не будзем; Федароўскі: Мне два вякі не жыць; Рапановіч: Два вякі жыць не будзеш. ДВА МЯДЗВЕДЗІ Ў АДНОЙ БЯРЛОЗЕ НЕ ЗІМУЮЦЬ. Сапернікі разам не ўжываюцца. Пра тых, хто прэтэндуе на першынство, кіраўніцтва і пад. Добра вядома: два мядзведзі ў адной бярлозе не зімуюць. Гэтак жа сталася і з экстрасенсамі — між імі ўсчаліся сваркі... (В.Гігевіч. Кентаў- ры). * Маці і сама не хоча пераязджаць да нас. І ўяві, яна тлумачыла сваё нежаданне жыць у нас амаль гэтак, як і ты. Толькі яна выказала тваю ду- мку інакш: дзве лісіцы ў адной нары не жывуць... (А.Асіпенка. Святыя грэшнікі). — Насовіч: Два мядзведзі ў адной бярлозе не месцяцца; Раманаў: У адной мярлозе два мядзведзі не ўжывуць; Прыказкі: Два мядзведзі ў адной мярлозе не ляжаць. ДЗВЮМ СМЕРЦЯМ (СМЯРЦЯМ) НЕ БЫВАЦЬ, А АДНОЙ НЕ МІНАВАЦЬ. І. Пра непазбежнасць смерці. Сін.: Ад смерці не адкупішся; Круці не круці, а трэба памерці; Смерць не ручаінка — не пераскочыш. — Чаго нам паміраць? Вось пакуль што не забіралі. А прыйдзецца паміраць — дык што такое? Дзвюм смерцям не бываць, адной не міла- ваць! — прамовіў ён прыказкаю і засмяяўся (М.Гарэцкі. Віленскія ка- мунары). Шэф сказаў, што, калі не хопіць корму, каровы будуць есці яго, старасту. Міхаіл Ціханавіч адказаў: — Дзвюм смярцям не бываць, а адной не мілаваць... (І.Сіняўскі. Дарога на Замлынне). 2. Рызыкнём, што б ні здарылася. Гаворыцца з рашучасцю зрабіць што-н. рызыкоўнае, небяспечнае. Сін.: Спроба не хвароба; Чым чорт не араў, тым і сеяць не стаў. — Ну і хуткія ж на пад'ём!.. Трах-бах, і ўжо ў тран- шэі. Ваякі!.. — А ты не дужа таго! — кажа Жаўтых. — Глядзі, каб калі бокам не вылезла. Дажартуешся. — Хе! Ерунда! Дзвюм смерцям не бы- ваць — адной не мілаваць. Што мне, падумаеш!.. (В.Быкаў. Трэцяя ра- кета). * Артыст нават спрабаваў жартаваць, каб зменшыць перадсмяротныя пакуты людзей, але ў яго нічога не выходзіла. — Эт, сямі смярцям не бы- ваць, а адной не мілаваць, — сказаў артыст і, спахапіўшыся, што не тое гаворыць, змоўк (І.Гурскі. У агні). — Насовіч: Дзвюх смярцей не бываець, а раз чалавек уміраеце Пры- казкі: Дзвюм смерцям не бываць, а адной не мілаваць. ДЗЕ БЫЎ (ХАДЗІЎ), ТАМ ЦЯПЕР, УЖО НЯМА. Гаворыцца як уні- клівы адказ на пытанне: «Дзе быў?» ці падобнае на гэта. — Ты дзе ж гэта вандруеш? — Дзе я быў, там цяпер мяне няма. — Бач ты, які канспіра- тар! (Я.Колас. На ростанях). — У які бок ён накіраваўся? — Дзе хлопец быў, там цяпер яго няма, — здагадаўся, у чым справа, Шыманскі (І.Гурскі. Чужы хлеб). — Што, на дарогу хадзіў? — Дзе хадзіў — там няма. Што вам? — ваўкавата адказвае Крывёнак (В.Быкаў. Трэцяя ра- кета). — Дзе гэта ты хадзіў? — не вытрымала Сабіна. — Думала, ужо не прыйдзеш. — Дзе быў, там ужо няма, — рагатнуў Воўка, і яна зра- зумела, што ён выпіў (А.Кажадуб. Стрэчанне). — Выслоўі: Дзе быў, там нет, а толькі след. 66