Насовіч. Госць нямнога бываеш», ды многа відаець; Прыказкі:
Госць мала гасцюе, а многа бачыць.
ГОСЦЬ НА ПАРОГ — ГАСПАДЫНЯ ЗА ПІРОГ. Гаворыцца з адабрэннем
пра гасціннасць і частаванне. Убачыўшы на стале талеркі, ён [сівы дзя-
док] весела, неяк зухавата ўсклікнуў: — Вось гэта парадачак! Госці на.
парог — гаспадыня за пірог! Дзень добры ў хату і куму і свату! (М.Ва-
даносаў. Адзінай маці сыны).
ГОСЦЬ НА ПАРОГ — РАДАСЦЬ У ХАТУ. Сін.: Госць у дом, бог у дом;
Дзе госць, там і бог ёсць. —Заходзьце, калі ласка, — пачціва запрашала
Ядвіга. — Гасцямі будзеце. А госць на парог — радасць у хату (В.Пра-
скураў. Рута-мята).
ГОСЦЬ — НЯВОЛЬНІК. Госць не павінен адмаўляцца ад таго, што пра-
паноўваюць гаспадары. [Ядзя:] Тваёй падтрымкі мне таксама не забыць
ніколі. І раз ты сёння мой госць, а госць нявольнік, кажуць, дык до-
сыць патачкі табе: пакуль не адведаеш майго пірага з вяндлінай — з
хаты не выпушчу (І.Козел. Над хвалямі Серабранкі).
— Насовіч. Госць як нявольнік: ляжыць, хоць і ў пярыну паложаць;
Федароўскі. Госць — нявольнік, што даюць, мусі есць; Прыказкі. Госць —
нявольнік.
ГОСЦЬ У ДОМ, БОГ У ДОМ. Прыход госця — вялікая радасць. Сін.:
Госць на парог — радасць у хату; Дзе госць, там і бог ёсць. [Навум:]
Вяльможны наш пане дзядзічны, вотча і дабрадзею! Добра кажа прыга-
ворка: госць у дом, бог у дом; а ты ж наш дарагі госць, як яснае солны-
шка (В.Дунін-Марцінкевіч. Сялянка).
— Прыказкі. Госць у дом, бог у дом.
ГРАЗА Ў ЛЕС НЕ ІДЗЕ. Строгасць, пагроза не праходзяць безвынікова.
Праводзячы Збінацкага ўважлівым позіркам, Пеця падумаў: «Бач ты
яго, якім героем зрабіўся. Стройны, бадзёры. А быў такі сутулы, проста
ў зямлю жывы лез. Выходзіць, граза ў лес не ідзе» ([.Сіняўскі. На пра-
вым флангу).
— Насовіч. Граза ў лес не ходзіць, а па людзях; Прыказкі: Граза ў лес
не йдзець; Граза ў лес не адзець, а па людзях ходзіць; Лепешаў: Граза не
ідзе ў лес.
ГРАКІ ЦЯПЛА НЕ ПРЫНОСЯЦЬ. Ужываюць як народную прыкмету: вя-
сной, калі гракі вяртаюцца з выраю, на дварэ яшчэ не цёпла. Вясна, на
жаль, пакуль што не радуе — халодная, ветраная. Праўду кажуць, што
гракі цяпла не прыносяць... Вось прыляцяць ластаўкі — тады адразу ж
пацяплее (В.Праскураў. Жывыя крыніцы).
ГРАМНІЦЫ — ПАЛАВІНА ЗІМІЦЫ. Ужываюць як адзін з паказчыкаў
народнага календара прыроды; грамніцы — свята ў хрысціян, якое ў пра-
васлаўных прыпадае на 15 лютага па новым стылі, а ў католікаў — на 2
лютага. Даволі траскучыя марозы гулялі на прасторы, ціснулі ўсё жы-
вое і нежывое. Прайшлі і коляды, і хрышчэнне (тры каралі), і блізка
грамніцы. Хоць і кажуць: «Грамніцы — палавіна зіміцы», але ўжо зіма
ідзе к канцу (Я.Колас. Канец зімы).
—
Насовіч: Грамніца зімы палавіна; Прыказкі. Грамніцы — палавіна
зіміцы.
ГРОЗЕН (ГРОЗНЫ) РАК, ДЫ (АЛЕ) ЗЗАДУ ВОЧЫ Няма чаго баяцца
каго-н. Насмешлівы адказ на чые-н. пагрозы. «Да ўлады я смела па трупах
пайду, ступаючы кованым ботам, і свет, як канцлагер, вакол абвяду ка-
лючым гартованым дротам». Мы на гэта скажам гаду: — Грозен рак, ды
вочы ззаду! (К.Крапіва. Біблія людаеда). [Жыгалка:] Э-эх, і свіснуў бы
я па гэтай першай скрыпцы. Гайда!? [Смык:] Грозен рак, але ззаду вочы
(І.Гурскі. Новы горад). Вусаты на дзіва спакойна, нават без намёку на
57
10 👁