А ты выгадуй, выведзі на чалавека, тады і звацьмешся маткаю (А.Пе- трашкевіч. Трывога). — Федароўскі: Гадавала сава дзеці — і няма на што глядзець ГАДКА (ГІДКА) З'ЕСЦІ І ШКАДА КІНУЦЬ. Кажуць пра што-н. звыклае, але нявыгаднае, калі неабходна зрабіць пэўны выбар. [Даніла:] І гэта каха- ная твая паглядзіць на цябе, галетніка, ды нос адверне. Яна толькі за- баўляецца з табою, як кошка з жабай, — гадка з'есці і шкада кінуць (К.Крапіва. Партызаны). [Сын:] І яшчэ праблема. Вы прыдумалі ата- мную і вадародную бомбы. І пакідаеце іх нам. А што нам з імі рабіць? Гідка з'есці і шкада кінуць. Гэта не клопат? (А.Макаёнак. Зацюканы апостал). * Вечарам на спатканні Ада расказвала Лёню пра незаслужаны дакор з Сібіры. — Ну, і як жа ты вырашыла? — спытаў Лёня. — Ды от і сама не ведаю. — Нельга з'есці і шкада кінуць. Праўда? — Усё ж такі, знаеш, каторы час у нас цягнецца сяброўства... (А.Пальчэўскі. Круты паваротак). — Насовіч: Гадка з'есці і жаль кінуці; Янкоўскі: Гадка з'есці і шкада кінуць; Прыказкі: Гадка есці, жаль пакінуць; Горка з'есць і жаль пакінуць; Жалка выкінуць і гідка есці. ГАДУЙ, МЯДЗВЕДЗЬ, ДЗЕЦІ, КАБ БЫЛО ЗА КІМ СЯДЗЕШ Гаворыц- ца бацькам як пажаданне вырасціць дзяцей такімі, каб можна было пры іх дажываць свой век. Дочкі мае ўжо ўсе замужам. Аж тры. У сваім сяле ўсіх пааддавала. Сын быў адзін — забілі ў вайну. Самы большы быў. От, і ўсе мае дзеці. Гадуй, мядзведзь, дзеці, каб было за кім сядзець Па- гадавала, а сядзець і няма за кім. Удваіх, як пні, старыя засталіся (Я.Ер- маловіч. Валуны). — Ляцкі: Гадаваў воўк дзеці, а не за кім сядзеш; Прыказкі: Гадаваў мядзведзь дзеці, а галавы няма дзе дзеці. ГАЛАВОЮ (ІЛБОМ) СЦЯНЫ (СЦЯНУ, МУРУ, МУР) НЕ ПРАБ'ЕШ. Немагчыма, бескарысна супрацьстаяць сіле, уладзе. Сін.: Напроці ветру не падзьмеш; Пугай абуха не пераб'еш; Супраць ражна не папрэш. — Не ма- мент цяпер, — вінавата і як бы павучаючы запярэчыў Глушак. — Сіла ў іх цяпер!.. Галавою сцяну не праб'еш! (І. Мележ. Подых навальніцы). Немец., і б'е нас, б'е на дзіва. Бракуе нам чагось, чагосьці не стае... Па- валім напралом — калі, сячы і рэж! Але сцяны ілбом — не, дудкі — не праб'еш! (Я.Колас. На шляхах волі). Кепскі дыплом, і без сувязей, шэ- лег цана! Не паможа апломб. Мур не праб'еш ілбом... (ў.Барадулін. Смаргонская акадэмія). — Насовіч: Муру лбом не разаб'еш; Федароўскі: Галавою муру не праб'еш; Прыказкі: Галавою сцяны не праб'еш. ГАЛОДНАЙ КУМЕ ХЛЕБ (СЫР) НАЎМЕ 1. Галодны толькі і думае пра яду. — Галоднай куме хлеб наўме, — хітра пас мігнуўся Уладзік. — Можа, і так, — абыякава прамовіў Касперыч і паўтарыў пытанне: — Не, не на жарты: колькі чалавек здужае з'есці сырога сала? (Я.Колас. На ростанях). А я тым часам займуся абедам. Галоднай куме хлеб наўме (І.Гурскі. Вецер веку). Часам з дымам далятаў пах смажанага сала ці цыбулі. І тады адразу Клімёнак пачынаў глытаць сліну. Што ні кажы, а галоднай куме хлеб наўме... (У.Дамашэвіч. Порахам пахла зямля). Пра- ўду кажуць, галоднай куме хлеб наўме. Сню я, гэта, дом, бабка Аўдоля дастае з печы чыгунок капусты... (В.Шырко. Дзед Манюкін не салжэ). 2. Чалавек найперш думае пра тое, што яго непакоіць, чаго ён хоча дася- гнуць. І смех і бяда. Галоднай куме, кажуць, хлеб наўме. Прыслухоўва- ліся мы, сяляне, да таго, што аб зямлі гаварылі. Паявіліся ў нас нейкія доўгенькія паперкі друкаваныя — пракламацыі (Я.Колас. «Сацыяліст»). — Паплавок — не дурань. Таксама выпіць захацеў, — ухмыльнуўся не- знаёмец з бутэлькай. Усе мужчыны заўсміхаліся, загаманілі. Толькі 51