Ляцкі: У каго густа, у каго пуста; Прыказкі: Аднаму густа, а дру-
гому пуста.
АДНА
ПАРШЫВАЯ
(ШАЛУДЗІВАЯ,
ПАГАНАЯ)
АВЕЧКА
(АЎЦА)
УВЕСЬ СТАТАК (ГУРТ, УСЮ ЧАРАДУ) ПСУЕ (САПСУЕ). Дрэнны ча-
лавек сваімі паводзінамі, учынкамі адмоўна дзейнічае на ўвесь калектыў
або стварае непрыхільнае ўражанне пра калектыў. Бывала, дзе ні прапа-
дзе конь, то ўсе ідуць у Яршы яго шукаць. Недарма кажуць, што
паршывая авечка ўвесь статак псуе. Праз Бурачкоў усіх яршоўцаў лічылі
зладзеямі (І.Гурскі. Лясныя салдаты). — Многа ў вас гэтых самых
бобікаў? — Тры чалавекі. Але, кажуць, і адна шалудзівая авечка ўсю ча-
раду псуе (Б.Сачанка. Вялікі Лес). Што ж, нездарма ў народзе спра-
двеку прымаўка такая ходзіць: «Адна паганая аўца — ўвесь статак са-
псуе» (Э.Валасевіч. Бывае часам і так...). [Максім:] Не павінна быць
усякага дробнага крадзяжу, які некаторыя тыпы дапускаюць... Адна па-
ганая авечка псуе ўвесь статак (А.Макаёнак. Лявоніха на арбіце). Быў
адзін недавярак завёўся і ў нас, нетутэйшы, аднекуль прыбіўся ў калгас,
дык ён гарэлку браў. Прывязе сена ці дроў — стаў барыш... Паршывая
авечка ўвесь гурт псуе (В.Шырко. Стукаў).
* Працуе цэх, шчыруе цэх, ідзе ўсё чынна-гладка. Ды завялася, як на
грэх, адна авечка ў статку... Глядзіш, там — глум, а там — прастой, дзе
трэба роўна — крыва... (Г.Кляўко. Як Кузьму крытыкавалі).
— Насовіч: Адна паршывая аўца ўсё стада заражаець; Ляцкі: Паршы-
вая аўца ўсё стада порце; Раманаў: Адна паганая аўца ўсю стаду порце.
АДНО
ДЗІЦЯ
—
НЕ
ДЗІЦЯ, ДВОЕ
ДЗЯЦЕЙ
—
ПАЎДЗІЦЯЦІ,
ТРОЕ
ДЗЯЦЕЙ — ГЭТА ДЗІЦЯ. Гл. Адзін сын — не сын, два сыны — па-
лова сына, тры сыны — сын.
АДНО ДЗІЦЯ — НЯМА ДЗЯЦЕЙ, ДВОЕ ДЗЯЦЕЙ — ШТО АДНО, А
ТРОЕ — СЯМ'Я. Гл. Адзін сын — не сын, два сыны — палова сына,
тры сыны — сын.
АДНОЙ РУКОЙ І ВУЗЛА НЕ ЗАВЯЖАШ. Аднаму чалавеку, у адзіночку
цяжка справіцца з чым-н. Сін.: Адзін і ў кашы няспорны; Адзін у полі не
воін; Адна галавешка і ў печы тлее. Колькі выдатных прыказак і прыма-
вак прыдумаў народ аб дружбе, сяброўстве! Адною рукою і вузла не за-
вяжаш... (В.Шырко. Стукаў).
— Прыказкі: Адным пальцам вузла не завяжаш; Адна рука і вузла не
завяжа.
АДНУ КАРОВУ МАЕ І ТУЮ ЗА ХВОСТ ПАДЫМАЕ. Пра беднага селя-
ніна. — Можа, ён пан які недабіты ды вы надумаліся яго дабіць? —
Пан! Гэтакі, як я княгіня, — адказала за ўсіх Аўдоля. — Адну карову
мае і тую за хвост падымае. Хацеў сена гэтай карове накасіць, дык яму
і касянулі... (К.Крапіва. Мядзведзічы).
—
Федароўскі'. Адну казу маю і тую за хвост падымаю; Ляцкі: Адну
казу маю і тую штодзень падымаю.
АДНЫ
ПАНУЮЦЬ,
ДРУГІЯ
ГАРУЮЦЬ.
Пра
сацыяльную
няроўнасць.
[Бацька:] Вялікая крыўда, сынок, на свеце. Адны пануюць, другія гару-
юць... (В.Вольскі. Цудоўная дудка).
— Прыказкі. Адны пануюць, а другія гаруюць.
АД ПРЫБЫТКУ ГАЛАВА НЕ БАЛІЦЬ. Прыбытак ніколі не зашкодзіць,
не можа непакоіць каго-н. Дзяцей? Можна сказаць, няма дзяцей. Хоць
ад прыбытку галава не баліць, але ж у чым я вінен? (М.Лынькоў.
Апошні зверыядавец). Ужо, кажуць, здабыты першыя керны са шмат
багацейшых пластоў, чым салігорскія. Што ж, ад прыбыт кутая ава не
баліць (М.Паслядовіч. Салігорскае дзіва). [Ядзя:] Нашто нам другая ка-
27
Дадатковыя словы
сямя
11 👁