не варт, рамонту просіць... [Насця:] Пра станок дагэтуль ты нічога не казаў. Самому трэба сумленна рабіць, дык і станок лепшы будзе. [Каса- буцкі:] Як сабаку кормяць, так сабака і брэша (К. Крапіва. Канец дру- жбы). — Насовіч: Як сярка кормяць, так сярко і брэшыць; Янкоўскі: Як цю- цьку кормяць, так цюцька і брэша; Прыказкі: Як сабаку кормяць, так ён і брэша. ЯК СІРАЦЕ ЖАНІЦЦА, ДЫК І НОЧ (НОЧКА) КАРОТКАЯ (МА- ЛАЯ). Кажуць, калі каму-н. не шанцуе, калі ўзнікаюць нечаканыя пера- шкоды ў якой-н. справе. І вось трыццаць год, а я — адзінокі, нібы тая тычка з саламяным вузлом сярод квітнеючага лугу. «Як сіраце жаніцца, дык і ноч кароткая», — апраўдваю я сваё становішча (А. Рылько. Анюта). А калі яны [маладыя] прыйшлі рэгістравацца, жанчына на- сварылася на іх, абвінаваціла ў падмане. Аказваецца, Зосьцы не было васемнаццаці. Во ўжо нехта праўду сказаў: як сіраце жаніцца, дык і но- чка кароткая (А. Асіпенка. Кірыла Уласік). Мокры, брудны... Людзі ж засмяюць... Агледзеў [Яўхім], гэты раз больш уважліва, зноў сябе. Плю- нуў са злосцю пад ногі: — Цьфу! Сіраце жаніцца — ноч малая... (Б. Са- чанка. Вялікі Лес). КАЛІ БЕДНАМУ ЖАНІЦЦА, ТО І НОЧ КА- РОТКАЯ. Калі беднаму жаніцца — ноч кароткая. Так і нам з гэтым кіно. Такое надвор'е! Давай не пойдзем — усё адно спазняемся (І. Ша- мякін. Вячэрні сеанс). — Насовіч: Калі нам жаніцца, тады і ноч кароткая; Федароўскі: Як нам жаніцца, то й ноч малая; Прыказкі: Як нам жаніцца, то і ночка каро- ткая; Як сіраце жаніцца, то й ноч пакарочала. ЯК ТОПІШСЯ, ДЫК ЗА БРЫТВУ ХОПІШСЯ. Гл. Калі (як) топішся, дык (то) за брытву хопішся. ЯК ТОПІШСЯ, ДЫК І ЗА САЛОМІНКУ ХАПАЕШСЯ. Гл. Тапелец і за саломінку хапаецца. ЯК ТРЫВОГА, ТАДЫ (ДЫК) ДА БОГА Да бога найчасцей звяртаюцца ў няшчасці. Як занялася ад хаты страха на хляве, а пасля на гумне, то ня- бось — [Уладзя] успомніў бога, давай хутчэй хрысціцца. Кажуць жа: як трывога, тады да бога (В. Каваленка. Падвышанае неба). Не верыла Мар'яна ні ў які той свет, але нездарма людзі кажуць: як трывога, дык да бога... І богу, і д'яблу пайшла б сёння служыць Мар'яна, каб ведала, што гэта паможа сыну (Л. Арабей. Маці — не сведка). — Ляцкі: Як трывога, тады да бога; Прыказкі: Як трывога, тагды да бога. ЯК ЧАЛАВЕК НА ГАРУ, ДЫК ЧОРТ ЗА НАГУ. Гл. Ты на гару, а чорт за нагу. ЯК ШАНЦУЕ, ТО І ХАЛІМОН ТАНЦУЕ. Гл. Калі (як) шанцуе, то (тады) і Халімон танцуе. ЯМУ РАНІЦАЮ РОСНА, У ПОЎДЗЕНЬ МЛОСНА, А ЎВЕЧАРЫ КА- МАРЫ КУСАЮЦЬ. Пра гультая, які шукае апраўданне сваёй ляноты. * «Чаму, — пытае старшыня, — ты грады запусціла?» — «Калі ж іх выпалаць, старшынька, разбяры, — ўзмалілася кабета слёзна, — на ранку ж дужа росна». — «А ў поўдзень?» — «Млосна...» — «Увечары палі!» — «Кусаюць камары...» — «Ну, вось ты з ёй і гавары!» — аж плюнуў стар- шыня ад абурэння (У. Корбан. Пяшчотнае стварэнне). — Прыказкі: Яму раніцаю росна, у поўдзень млосна, а ўвечары ка- мары кусаюць; З раніцы росна, удзень млосна, а ўвечары камары — не прачнуся да зары; Раніцаю росна, а ў поўдзень млосна, вечарам кама- ры — і рабіць няма калі. 243