ШТО ПРАЎДА, ТО НЕ ГРЭХ. Што было на самай справе, тое трэба пры- знаваць. Што праўда, то не грэх: набудавалі мы з табою, Сяргей Вікта- равіч, нямала. Але ўсё-такі вечная спешка нам шкодзіла... Нам абы хут- чэй і болей... (І. Капыловіч. Асенні гром). А вось тыя з праўдаю не пры- беглі да цябе, па хатах сядзяць. А я знаю, што перш да маткі трэба, як жа ёй, беднай, не знаць нічога. Што праўда, то не грэх (А. Кажадуб. Стрэчанне). — Насовіч: Што праўда, то не грэх; Янкоўскі: Што праўда, то не грэх. ШТО Ў КАГО (КАМУ) БАЛІЦЬ, ТОЙ ПРА ТОЕ (АБ ТЫМ) І ГА- МАНІЦЬ (ГАВОРЫЦЬ, КРЫЧЫЦЬ). Кожны гаворыць пра набалелае. Сін.: Што каму рупіць, той тое і жупіць. Што ў каго баліць, той аб тым і гаманіць (назва раздзела ў рамане Р. Мурашкі «Сын»). — Зноў ты пра сваё... — Што ў каго баліць, той пра тое і гаварыць, — растлумачыў ён [Зорык] (І. Новікаў. Да світання блізка). Словам, што ні выступленне, то рэцэпт, як пазбегнуць грому і маланкі. Вось ужо і праўда: што каму баліць, той пра тое і крычыць (І. Аношкін. Страшная помста). — Ляцкі: У каго што баліць, той аб тым і гаварыць. ШТО ЎЛОЖЫЦЬ ХАМ, ТО НЕ ВЫМЕ І ПАН. Часцей гаворыцца як пагроза сурова пакараць каго-н. [Язэп:] Ідзі, пляга! Ато... пачакай!.. Калі толькі прагаворышся каму-небудзь — нашых рук не мінеш... Што ўло- жыць хам, не выме і пан! Ідзі (З. Бядуля. Салавей). Якіх толькі дактароў не прывозілі — нічога не парадзяць, бо яму [пану], мабыць, Рымша ад- садзіў печанцы. А што ўложыць хам, то не выме і пан (А. Якімовіч. Пану навука). — Насовіч: Што ўкладзеш, хам, не выймець і пан; Прыказкі: Што ўложыць хам, таго не выме і пан. ШТО Ў ЦВЯРОЗАГА Ў ГАЛАВЕ (НА РОЗУМЕ), ТО (ТОЕ) У П'ЯНАГА НА ЯЗЫКУ. П'яны чалавек лёгка выказвае тое, што раней стрымліваўся сказаць. — Ты зусім ап'янеў, Франэк... — Не, Баніфацый... — Цвярозы ты мне гэтага не сказаў бы. — Заўважыш, пане: што ў цвярозага ў га- лаве, то ў п'янага на языку (А. Чарнышэвіч. На сажалках). Хто ведае, можа, сам камендант даручыў ахове прыглядаць за Шпунцам, бо асце- рагаўся, каб ён не натварыў чаго? Ад такога можна ўсяго чакаць: што ў цвярозага ў галаве, то ў п'янага на языку (М. Аўрамчык. Платон). Гэтая грубая, крыўдная няпраўда, хай сабе і з вуснаў п'янаватага Ігара (што ў цвярозага ў галаве, тое ў п'янага на языку), балюча торкнула Клаўдзю, але — о дзіва! — ніколечкі не абразіла (В. Блакіт. Вырай). Прымаўку — «што ў цвярозага ў галаве, тое ў п'янага на языку» — чамусьці не хаце- лася браць за правіла, хоць яна ўвесь час і круцілася ў галаве (У. Ягоўдзік. Стрэл дуплетам). [Дубовік:] Замаўчыш ты ці не? [Віхура:] Няхай гаворыць, што ў цвярозага на розуме, тое ў п'янага на языку... (І. Гурскі. Новы горад). * [Скаруба:] Дык гэта ж ён так... П'яны вось і вярзе. [Віталік:] Што ў п'янага на языку, тое... (А. Маўзон. Куды ідзеш, Сяргей?). — Насовіч: Што ў цвярозага наўме, то ў п'янага на языцэ; Прыказкі: Што ў цвярозага на вуме (на мыслі, на думцы, у галаве), то ў п'янага на языку. ШТО (ЧАГО) НЕ ЯСІ, ТАГО У РОТ НЕ НЯСІ. 1. Не ўмешвайся не ў свае справы. — Зараз учыню цуд. Каго ажывіць з усёй гэтай каралеў- скай кампаніі? Ці, можа, усіх ажывіць? — Не жартуй! Кінь глупства плясці!.. — Нікога не ажыўляць, — загадаў Дзіда-дзед. — Што не ясі, у рот не нясі! (З. Бядуля. Сярэбраная табакерка). 2. Не чапай таго, што не падабаецца. — Не бойся, не адаб'ю [у цябе тваю каханку]. Такога цвету — па ўсяму свету!.. — Чаго не ясі, таго ў рот не 234