Хто вясёлы, хоць і ў горы, таму слава, таму чэсць. Чым багата, рада хата, не жалейце піць і есць (Я. Купала. Адвечная песня). — Насовіч: Чым хата багата, тым і рада; Прыказкі: Чым хата багата, тым і рада. ЧЫМ ЧОРТ НЕ АРАЎ, ТЫМ І СЕЯЦЬ НЕ СТАЎ (НЕ БУДЗЕ). Ня- хай так і будзе; варта рызыкнуць. Выказванне рашучасці перад прыняццем рашэння. Сін.: Дзвюм смерцям не бываць, а адной не мінаваць (у 2 знач.); Спроба не хвароба. — Дык вось што я надумаўся: давай махнём у Амерыку. Грошы ў мяне трохі ёсць, рахманага агента мы знойдзем... — Чорт яго, брат, ведае. Ніколі аб гэтым не думаў... — А ты падумай. Лепш ветру ў чыстым полі, чым за высокімі агароджамі... — Згодзен! Чым чорт не араў, тым і сеяць не стаў. Хоць свету пабачым (Я. Колас. На ростанях). Я не вярнуўся назад, мне, неразважнаму, тады здавалася ўсё, што праз нішто ніякае наробіш спалоху і падазронасць падзе на цябе. Ды, кажуць, чым чорт не араў, тым сеяць не будзе, — я рашыўся на ўсё (В. Адамчык. На крыжавых дарогах). Ярошка нібы ачнуўся ад за- думлівасці і, махнуўшы рукою, сказаў: — Давай! Чым чорт не араў, тым сеяць не стаў (У.Дамашэвіч. Студэнты апошняга курса). — Насовіч: Дзе чорт не араў, там і сеяць не будзеш»; Прыказкі: Чым чорт не араў, тым і сеяць не будзе. ЧЫМ ЧОРТ НЕ ЖАРТУЕ, КАЛІ (ПАКУЛЬ) БОГ СПІЦЬ. Усё можа здарыцца, усякае бывае. Гаворыцца, калі дапускаюць магчымасць чаго-н. нечаканага, непрадбачанага. Зноў жа: калі яшчэ будзе тая машына, калі яна яшчэ сапсуецца ці трапіць у аварыю, а многія запісвалі адрасы ня- прошаных майстроў. Я запісваць не запісваў, але адзін адрас запомніў. На ўсякі выпадак. Чым чорт не жартуе, калі бог спіць... (У. Шахавец. Блакітная мара). Няўжо Валодзік Струнеўскі за ёй [Ганнай] сапраўды тайком валочыцца? А ўсё можа быць... Чым чорт не жартуе, калі бог спіць... (В. Дайліда. Буслы над вёскай). І чым чорт не жартуе, калі бог спіць. Мо на самай справе ў Млынішчах прызямлілася лятаючая тале- рка, што, канешне, вельмі і вельмі сумніцельна (В. Казько. Выратуй і памілуй нас, чорны бусел). — Ой, у вас такая цікавая работа, увесь час ездзіце па рэспубліцы, па Саюзе, за мяжу... — Ну — за мяжу-то яшчэ не скора выберуся. А там — чым чорт не жартуе, пакуль бог спіць? (П. Місько. Ціхае лета). ЧЫЯ Б КАРОЎКА (КАРОВА) МЫЧАЛА, А ТВАЯ (ЧЫЯ) Б МАЎЧАЛА (ПАМАЎЧАЛА) Не табе пра гэта гаварыць. Кажуць з незадавальненнем у адказ на папрокі, абвінавачванні таго, хто сам чым-н. абняславіў, запля- міў сябе. Маўчым... І маўчаць будзем. Вунь сказаў я раз, дык твой жа, ну, сакратар ячэйкі твае, і сказані мне: «Чыя б кароўка мычала, а твая б маўчала...» (М. Лынькоў. Апошні зверыядавец). — У нас другога по- куль добра па галаве не дзеўбанеш, дык ён не паварушыцца... — А пер- шага цябе! — Чыя кароўка мычала б, а твая маўчала б!.. (І. Шамякін. У добры час). — Праз такіх, як ты, чарцей паласатых, поле лысае. Ці ж гэта работа?! — Ша! Ша! Работнік! — агрызаецца Міця. — Чыя б ка- роўка мычала, а твая маўчала (А. Макаёнак. Твой хлеб). — Ніяк, дзя- дзька, ад дармаўшчына не можаш адвыкнуць? — упікнуў Халадовіча Міша Самок. — Чыя б кароўка мычала, а твая б маўчала, — са злосцю кінуў Ігналь (І. Сіняўскі. Дарога на Замлынне). — Быў жа Віця першым вучнем і ў пятым і ў шостым класе з восені? Быў. — Быў ды сплыў. Во!.. — Чыя б кароўка мычала, а твая памаўчала, — дакорліва глянула Ліда на брата (А. Пальчэўскі. Тайна аднаго звяна). [Жлукта:] Глупства ты гаворыш. Наогул мяне гэта мала турбуе, але ты павінна трымаць 228