Спі, шаноўная пані Сарачьшская, разам з усім тваім пышным два- ром! А хто спіць, той не грашыць і салодкія сны сніць (3.Бядуля. Сярэ- браная табакерка). — Федароўскі: Хто спіць, той не грашыць. ХТО СТАРОЕ ЎСПОМНІЦЬ (УСПАМЯНЕ, ПАМЯНЕ), ТАМУ ВОКА ВОН. Кажуць, калі не хочуць успамінаць мінулых крыўд, непрыемнасцей і пад. [Жыгалка:] Памятаеце, палкоўнік... [Беразоўскі:] Хто старое ўспомніць... (І. Гурскі. Новы горад). Пакінем крыўды. Хто старое ўспа- мяне, таму вока вон. Кожны чалавек памыляецца, я таксама (Т. Хадке- віч. Даль палявая). Я рахунак крыўды не вяду. Да таго ж лічу, народная прыказка вельмі мудрая: «Хто старое памяне...» (І. Шамякін. Не верце цішыні). * — Ні стопкі, ні гуменца. Пуста. Усё забраў Данік... — Каторы Данік? — Не малады ды хворы, а стары, Васіль... — Хто старое спамяне, таму асцюк у вока, — сказаў Петрык (А. Алешка. Крумкачоў гай). — Насовіч: Хто старое памянець, таму распёкшы палец ды ў вока. ХТО ТОПІЦЦА, ТОЙ ЗА БРЫТВУ ХОПІЦЦА Га. Калі (як) гонішся, дык (то) за брытву хопішся. ХТО Ў БОБ, А ХТО Ў ГАРОХ А ХТО (ТЫ) У САЧЫЎКУ Адзін га- ворыць пра адно. а другі, не зразумеўшы, пра іншае. Кажуць з незадаваль- неннем пры непаразуменні паміж суразмоўнікамі. Сін.: Поп сваё, а чорт сваё; Ты яму «стрыжаная, а ён табе «голена»; Я яму пра Фаму, а ён мне пра Ярому. [Цёця Каця:] Нашто вам, маладой дзяўчыне, гэтыя старыя косці спатрэбіліся? [Вера:] Косці ў яго старыя, але душа маладая. [Цёця Каця:] Хто ў боб, хто ў гарох. Я пра тыя косці, што ў шафах. [Вера:] А я думала, пра Аляксандра Пятровіча (К. Крапіва. Хто смяецца апошнім). — Дурная, — не стрымаўся і Грэчка. — Хто ў боб, а хто ў гарох... Хіба ты не ведаеш, што ідзе вайна? (Р. Няхай. Сарочы лес). — А ты глянь на сябе. Якавою ты стала. — Тата, ці ж ты не бачыш, што я... — Хто ў боб, хто ў гарох, а ты, як кажуць, у сачыўку. Я пра другое кажу (В. Адамчык. Год нулявы). — Янкоўскі: Хто ў боб, хто ў гарох; Выслоўі: Хто ў боб, хто ў гарох; Хто ў боб, хто ў гарох, а хто ў саладуху. ХТО Ў ЛЕСЕ НЕ ЗЛОДЗЕЙ, ТОЙ ДОМА НЕ ГАСПАДАР. Гаворыцца як апраўданне крадзяжу ў лесе. Амаль не кожны дзень думкі Андрэя вярце- ліся каля гэтага дубка... Праўда, у лесе красці не грэх. Гэта не тое, што залезці да чалавека ў хату. І хто ў лесе не злодзей, той дома не гаспадар (Я. Колас. Малады дубок). — Не столькі тае пажывы, як абняславіш сябе, калі зловяць; ды заплаціць прыйдзецца. — У лесе — гэта не га- ньба. Не дурны чалавек выдумаў: хто ў лесе не злодзей, той дома не гаспадар (К. Крапіва. Мядзведзічы). Няўжо бацька не адважыцца пайсці ў лес ды зваліць на дранку якую хвою? Сам жа навучаў Рыгора — хто ў лесе не злодзей, той дома не гаспадар (М. Ваданосаў. Суседзі). Падня- ліся дзеці — стала лягчэй. Будаваўся, лесу свайго не меў, падчас пры- купліваў, падчас і асадніцкі сек; вядома, хто ў лесе не злодзей, той дома не гаспадар (В. Адамчык. Свой чалавек). * Наракаючы на каго-небудзь з мужыкоў, [ляснік] любіў ужываць прыказку: і ты добра знаеш, і я ведаю: «Хто ў панскім лесе не злодзей, той дома не гаспадар» (А. Пальчэўскі. Сцежкі). — Прыказкі. Хто ў лесе не злодзей, у доме не хазяін; Хто ў лесе не ўкраў, той дома не гаспадар. ХТО ЧУЖОГА НЕ ШКАДУЕ, ТОЙ СВАЙГО НЕ МАЕ 217