Ліцвінка: У яго мігрэнь: есці ахвота, а працаваць лень. ХВАРОБА НІКОГА НЕ КРАСІЦЬ — Уй, глядзіце! Падняўся! — усхліпнула Тамара, выглянуўшы ў акно. — Сам! Старшыня... — Нарэ- шце! — радуецца і Юліна маці. — А схуднеў, бедны. Хвароба не красіць. — Цэлы месяц качаўся ў пасцелі, — не дзіва (А. Макаёнак. Не пакінеш мяне). * — Ха, адмыўся хоць трохі ад мазуты. — Хвароба аднаго рака красіць... Мо больш за месяц у бальніцы качаўся і дома ўжо з месяц, на бюлсцені (П. Місько. Градабой). — Насовіч: Хвароба нікога не красіць; Прыказкі: Хвароба нікога не красіць. ХІТРАСЦЮ СВЕТ ПРОЙДЗЕШ, А НАЗАД НЕ ВЕРНЕШСЯ Гл. Маной (няпраўдай, хітрасцю, круцельствам) свет пройдзеш, а назад не верне- шся. ХІЦЕР ЗМІЦЕР, АЛЕ (ДЫ) І САЎКА НЕ ДУРАНЬ (НЕ ДУРНЫ) Ка- жуць пра таго, хто хоча абхітрыць, падмануць каго-н. Яны разлічвалі, відаць, на тваю жаночую даверлівасць. Гэта іх стары метад. Але, як ка- жуць, хіцер Зміцер, ды і Саўка не дурань (М. Машара. Лукішкі). Прыяз- джаў да нас нейкі Кастроўскі Зміцер, палохаў нас казацкімі бізунамі... Хіцер Зміцер, але і Саўка не дурны (І. Гурскі. Вецер веку). «Няхай ду- мае, што ніхто не знайшоў жыта. Няхай думае, што яно тут, пад галлём, ляжыць. Хе-хе, — аж смяяўся ад свае хітрасці Яўхім. — Зміцер хіцер, але і Саўка не дурань... Хе-хе!» (Б. Сачанка. Вялікі Лес). Магчыма, і спецыяльна Акуліч не спяшаўся даводзіць сваю машыну да ладу, каб ніхто па ёй за час яю адсутнасці не працаваў. Так сказаць, маленькая хітрасць. Хіцер Зміцер, але і Саўка не дурань. Раскусілі яго праўленцы (В. Шырко. Сцяжына да людзей). ХІЦЁР ЗМІЦЕР, ДЫ І САЎКА НЕ ДУРНЫ. (Бруй:) Ад такой работы, ягамосцю, мазоль не сядзе. [Саўка:] Хіцёр Зміцер, ды і Саўка не дурны (Я. Колас. У пушчах Палесся). * Жыў мужычок, на імя Зміцер; хоць дурань вялікі, ды мужык хіцёр (В. Дунін-Марцінкевіч. Вечарніцы). Не валяй дурня! Хіцер Зміцер, але і Ванька не дурны. Гані паўтары тысячы на нос — тады і гаварыць можна (В. Блакіт. Вырай). [Вадзім] ведаў напэўна, што гаспадар сена недзе цікуе за ім. «Хіцер Зміцер, але і я не дурань», — нагадаў Вадзім чутыя ад некага словы... (А. Рыбак. Трэба было жыць). — Ляцкі. Хіцер Дзміцер, ды й Саўка не дурак; Прыказкі: Хіцёр Міцёр і Саўка не дурак; Зміцер то хіцер, ды і Сава не дурань. ХІЦЁР ЗМІЦЕР, ДЫ І САЎКА НЕ ДУРАНЬ Гл. Хіцер Зміцер, але і Саў ка не дурань. ХЛЕБ НА СТАЛЕ — РУКІ СВАЕ. Кажуць, запрашаючы да пачастунку. [Сцяпан:] Чым хата багата — тым і рада. Хлеб на стале — рукі свае (Я. Купала. Паўлінка). — Чым хата багата — тым і рада. Бярыце, Яна- чка, бярыце! — «Хлеб на стале — рукі свае», — сказаў бы Сцяпан Крыніцкі, — засмяяўся госць (С. Александровіч. На шырокі прастор). * [Марыля:] І не саромцеся: хлеб і гарэлка на стале, а рукі свае (І. Ко- зел. Папараць-кветка). — Рапановіч: Хлеб на стале, рукі свае — адрэж дый з'еш. ХЛЕБ-СОЛЬ ЕШ, А ПРАЎДУ РЭЖ. Ужываецца як парада смела гаварыць праўду, не зважаючы ні на што. — А вы — падхалім! Перад дырэктарам спіну згінаеце ў тры пагібелі, а перад намі нос угару... — Правільна, Антось! Хлеб-соль еш, а праўду рэж (І. Гурскі. Качагары). — Хлеб-соль еш, а праўду рэж, — старшыня павярнуўся тварам да Васіля. — Мо- хто і спалохаўся» што я ўзяўся за пераробкі... (І. Капыловіч. Асенні гром). Чалавек я, можна сказаць, такі, што, як кажуць, хлеб-соль еш, а праўду 209