У ЧОРТА СПІНА СЦЁРТА Ужываецца з незадавальненнем як рэакцыя на слова «чорт» у папярэднім выказванні суразмоўніка. [Мальвіна:] Каб цябе людзі не зналі! Каб цябе чорт схапіў! [Несцерка:] У чорта спіна сцёрта, на ім не паедзеш, а за мяне, цётка, не бойся, мяне чорт не возьме, хут- чэй цябе, бо вельмі ж ты да яго падобна! (В. Вольскі. Несцерка). У ЧУЖОЙ СТАРОНЦЫ НЕ ТАК СВЕЦІЦЬ І СОНЦА У чужой мясцо- васці ўсё здаецца нязвыклым, чужым. * І няхай паўсюдна ёсць вада, растуць дрэвы, аднакава на ўсе чатыры бакі зямля, але яго дрэва, яго зямля, яго вада адметная, чужое ўсюды чу- жое, на чужыне і сонца ўсходзіць інакш, і не грэе, і не свеціць. Махахей жадае памерці на роднай зямлі... (В. Казько. Неруш). — Прыказкі: У чужой старонцы не так свеціць і сонца. У ЧУЖЫМ ВОКУ САЛОМКУ (САЛОМІНКУ) БАЧЫМ, А Ў СВАІМ І БЕРВЯНА НЕ ЗАЎВАЖАЕМ У іншых бачым нават дробныя неда- хопы, а ў сябе не заўважаем і вялікіх. — У Ватыкане таксама не ўсё ідзе добра з іх «місіянерамі»... — У чужым воку саломку бачаць, а ў сваім бервяна не заўважаюць, — уздыхнуў айцец Роберт (І. Гурскі. Чужы хлеб). «Ага! — злавіў сябе на гэтай думцы Віктар. — Самому можна, а другім не? У чужым воку саломінку ўбачыў, а ў сваім і бервяна не заў- важаеш?» (А. Кобец-Філімонава. Агні за перавалам). БАЧЫМ СУЧОК У ВОКУ БРАТА СВАЙГО, А БЕРВЯНА Ў СВАІМ НЕ ЗАЎВАЖАЕМ — Ды яно, калі б на тое пайшло, а. Мікалай, — стары вол баразны не псуе. — Ось бачыш!.. Так-то, Амос Адамавіч, — дадае а. Мікалай, — мы бачым сучок у воку брата свайго, а бервяна ў сваім не заўважаем (Я. Колас. На ростанях). Дарэмна ты, Лёнечка, зусім дарэмна на нас. Сучок у воку брата свайго бачыш, а ў сваім воку не заўважаеш і бер- вяна. Мы ніколі супраць ніякай улады не ішлі (Я. Брыль. У Забалоцкі днее). * Пылінку бачым у суседа, ды што? — у яго іх не адна! А ў сваім воку, даўнім следам, не заўважаем бервяна (Я. Купала. На тэму крытыкі і са- макрытыкі). Брахні іх — грош цана! Згадаем прымаўку мы на хвілінку: ва ўласным воку дык не бачаць бервяна, а ў іншых адшукаць імкнуцца па- рушынку (Э. Валасевіч. Брахуны). — Паходзіць з евангельскага тэксту: «Што ты глядзіш на сучок у воку брата твайго, а бервяна ў тваім воку не адчуваеш?..» (Матф., 7, 5). — Прыказкі. У чужым воку і пылінку бачыць, а ў сваім і бервяна не заўважае; У чужым воку і парушынку ўгледзім, а ў сваім і цэлай калоды не пабачым; У чужым воку і порах відна, а ў. сваім калода не відна. У ЧУЖЫХ РУКАХ ПІРОГ ВЯЛІК. У другога ўсё здаецца лепшым, боль- шым, чым яно ёсць на самай справе. * Паглядзеў стары Патап і пазайздросціў: корму ў яго хапае сабе і жы- вёле і рыбы ловіць чорт ведае колькі — вёдрамі цягае! Праўда, Мамай не раз ішоў з рыбы з пустым вядром, але ў чужой руцэ кусок здаецца заў- сёды большым (Я. Колас. Крывавы вір). Рэўнасць балюча варухнулася ў Ірыніным сэрцы. — Нешта ты занадта хваліш яе. — Ёсць за што. Чала- век умее аддаць справе ўсяго сябе. Мне здаецца, што Міколу з ёй лёг- ка. — У чужых руках пірог і з хрэнам салодкі, — ужо больш нервова ска- зала Ірына (І. Новікаў. Тварам да небяспекі). Сілівейчыкі тым часам не зводзілі вачэй з «падушачак». Ведама ж дзеці: для іх звычайны пернік у чужых руках мядовым здаецца (В. Праскураў. Людзі-суседзі). — Насовіч: У чужых руках пірог вяліх; Прыказкі: У чужых руках пірог вялік. 207