заў паважаны папаша (М. Лынькоў. Апошні зверыядавец). — Будзе і на нашай вуліцы свята. — Так, — вырашыў Сяргей. — Іншага выйсця не бачу. Недарма кажуць — смеласць гарады бярэ (І. Гурскі. Вецер веку). — А калі дырэктар леспрамгаса адмовіцца пілаваць, скандал учыніць? — Не адмовіцца. Начальства раённае нашто? — Смеласць гарады бярэ, — адазваўся ўрэшце і Карняплодаў (П. Місько. Хлопцы, чые вы будзеце...). Няўрымслівасці, смеласці Проньку не пазычаць. А смеласць гарады бярэ (В. Каваленка. Падвышанае неба). — Ці варта трывожыць асінае гняздо? Нас толькі дванаццаць чалавек... — Чапуха, — перабіў мяне палкоўнік. — Храбрасць гарады бярэ. Спачатку расправімся з ма- лачарняй, а потым абрушымся на маслазавод (Р. Няхай. Туман над стэ- лам). — Насовіч: Адвага гарады бярэць; Прыказкі: Смеласць гарады бярэ; Храбрасць гарады бярэ. СМЕРЦЬ І РАДЗІНЫ НЕ ВЫБІРАЮЦЬ ГАДЗІНЫ Смерць і радзіны не падуладныя часу, могуць здарыцца ў любы час. — Па дварчанскіх хатах, па падсуседзях хаджу... — А чаму ж думаеш, што я цябе ў кватаранты вазьму? — Няўжо мне жыўём у пятлю лезці? — Смерць і радзіны не выбіраюць гадзіны. Аставайся (В. Адамчык. Голас крыві брата твайго). — Прыказкі Смерць і радзіны не глядзяць аніякай гадзіны; Смерць і радзіны не ждуць добрай гадзіны. СМЕРЦЬ НЕ РУЧАІНКА — НЕ ПЕРАСКОЧЫШ Пра немагчымасць пе- раадолець смерць. Сін.: Ад смерці не адкупішся; Дзвюм смерцям не бываць, а адной не мінаваць (у 1 знач.); Круці не круці, а трэба памерці. Дзіда- дзед правільна меркаваў: трэба быць адважным. Смерць не ручаінка — не пераскочыш. Але гэты закон пісаны толькі для баязліўцаў. Адва- жнаму і неба невысока, і мора неглыбока (З. Бядуля. Сярэбраная таба- керка)- — Прыказкі: Смерць не ручаіна — не пераскочыш. СМЕХ БЕЗ ПРЫЧЫНЫ — ПРЫЗНАК (ЗНАК) ДУРАЧЫНЫ. Кажуць з асуджэннем пра таго, хто беспрычынна смяецца. Заўсёды і ўсюды я чую ваша прыдуркаватае гы-гы, з-за якога людзям некалі падумаць пра сябе, пра свой лёс, пра тую ж вялікую загадку Быцця і Смерці... Чаму ніводны з вас так і не ўспомніць ні разу мудрае, народнае: смех без прычыны — прызнак дурачыны?.. (В.Гігевіч. Не забывай пра свой дом. грэшнік). — Янкоўскі: Смех без прычыны — знак дурачыны; Прыказкі: Смех без прычыны — прызнак (знак) дурачыны. СМЯЕЦЦА ТОЙ, ХТО СМЯЕЦЦА АПОШНІ Гл. Добра смяецца той, хто смяецца апошні. СОРАМ НЕ ДЫМ, ВАЧЭЙ (ВОЧЫ) НЕ ВЫЕСЦЬ Сорам можна сцяр- пець. Некаторыя старэйшыя нават упікалі Грамабоя, што ён звёў, ка- залі, што сорам так рабіць. Грамабой досыць лагодна на гэты раз ім ад- казваў, што сорам не дым, вачэй не выесць, а завязваць хлопцу свет не- маведама за што — на гэта ён не згодзен (К. Крапіва. Мядзведзічы). — Не буду я на яго глядзець. Сорамна ж! — Сорам не дым. вачэй не вы- есць. Не маленькая ты ўжо, каб саромецца (Р. Сабаленка. Лора). — Со- рамна перад людзьмі? Дык у такіх выпадках мой бацька некалі казаў: сорам — не дым, вочы не выесць... (А. Пальчэўскі. Чорны дзень). — Толькі што сорамна туды вяртацца, — выказаў думку Гена... — Со- рам — не дым, вочы не выесць... (А. Марцінкевіч. Сцюжа). * А я думала, што і праўда хочуць з старшыні цябе зняць. Ажно толькі пасаромілі. Сорам не дым, як кажуць, у вочы не зойдзе (Я. Ермаловіч. Стаяў маладзік над лесам). 190