лата, а лішак слова — смецце!..» А я не ведаю, што лішняе, што — не?! (А. Лойка. Сябрам). — Прыказкі. Слова — серабро, а «маўчанне — золата. СЛУЖБА НЕ ДРУЖБА. Гаворыцца, калі чалавек павінен рабіць што-н. як службовы абавязак. Ой, ды лёгкай служба нідзе не бывае, бо служба — не дружба, — няволя цяжкая (Я. Купала. Ад рана да рана). Так, так, та- варыш аграном. Кепска ў вас з вывазкай угнаенняў... Шкада цябе, а пакрытыкаваць давядзецца: служба — не дружба (У. Кузьмянкоў. Ішла вясна). — Прыказкі: Служба не дружба. СЛУЖКА Ў ЛАПЦЯХ, А Я (ПАН) БОСЫ. Гаворыцца з асуджэннем пра таго, хто просіць зрабіць што-н., хоць мог бы выканаць гэта і сам. Ба- чыш і ы, прывыклі: Сашка, схадзі; Сашка, прынясі; Сашка. падай. Служка ў лапцях. а я босы. Не пайду болей (Х. Лялько. Белыя брады). — Выслоўі: Служка ў лапцях, а пан босы; Лепешаў. Служка ў лапцях, а пан босы. СЛУЖЫЎ ДА ВУСА, СЛУЖЫ І ДА БАРАДЫ. Кажуць, калі просяць ка- го-н. аказаць яшчэ адну паслугу ці аказваюць каму-н. не першую паслугу. [Сташэўскі:] Зрабі апошнюю паслугу — і мы нойдзем. [Мірон:] Хіба што апошнюю. Што ж, кажуць, служыў да вуса, служы і да барады (І. Ісачанка. Вяснянка). — Насовіч: Служыў да вуса, паслужы ўжо і да сівой барады. СЛЯЗАМІ (СЛЯЗЬМІ) ГОРУ (БЯДЗЕ) НЕ ПАМОЖАШ Кажуць таму, хто плача або чым-н. расхваляваны, засмучаны. Ну, што ж? Слязамі бядзе не паможаш, а справу рабіць трэба. Жыццё ўсё наперадзе, хлопцы! (Я. Колас. На ростанях). Мы павінны жыць. каб біць ворага, каб помсціць. А слязамі гору не паможаш... І на цётку Васіліну няма чаго крыўдаваць (І. Сіняўскі. Дарога па Замлынне). — А ты чаго румзаеш? Не табе баліць. — папракнула мяне Волька, сама ледзь стрымліваю- чыся ад жалю. — Перастаньце абодва. Слязьмі гору не паможаш. — пачаў супакойваць тата (А. Пальчэўскі. Юзікавы слёзы). Міхась ледзь стрымліваў слёзы. Не, ён не заплача... Маці яю не раз казала: «Слязьмі гору не паможаш» (А. Капусцін. Водгалас). Загаласіла і Паўлюкова жо- нка Гануля — блізка прымала чужое гора. — Слязьмі гору не памо- жаш! — прыкрыкнуў на жанчын Паўлюк (А. Варановіч. Паўлюк з Жа- лезнікаў). — Прыказкі: Слязамі гору не дапаможаш. СМАЧНЫ ЖАБЕ АРЭХ, ДЫ ЗУБОЎ БОГ НЕ ДАЎ. Хацелася б каму-н. атрымаць, ажыццявіць што-н., але няма магчымасці дасягнуць жаданага. Сін.: Блізка локаць, ды не ўкусіш. [Кастусь:) Хто пойдзе па Данілаву га- лаву. той сваю няхай дома пакідае. [Маргун:] Нагнаў ён вам страху. [Кастусь:] Не так нам, як панам. [Маргун:) Баязліўцы!.. [Кастусь:) Бач. чаго яны захацелі! [Батура:] Смачны жабе арэх, ды зубоў бог не даў (К. Крапіва. Партызаны). А наконт Беларусі і ўсялякіх замыслаў фашысцкіх граміл і проста так аб заняволенні імі нашых сялян і рабо- чых скажам нашай простай і мудрай прыказкай: «Смачны жабе арэх, ды зубоў бог не даў» (М. Лынькоў. Смачны жабе арэх, ды зубоў бог не даў...). * Ілгуны! Не тую выбралі дарогу: у маны кароценькія ногі, няхай яшчэ і тое знаюць: не жабе раскусіць арэх... (А. Бачыла. Загорская восень). — Прыказкі: Смачны жабе арэх. ды зубоў бог не даў. СМЕЛАСЦЬ (ХРАБРАСЦЬ, АДВАГА) ГАРАДЫ БЯРЭ Смелы, рашучы чалавек усюды перамагае. Толькі б смеласці болей, паболей адвагі — усё будзе тваё, чаго ні захочаш. «Смеласць гарады бярэ», — так калісьці ка- 189