НЯЗВАНЫ ГОСЦЬ ГОРШ ЗА ТАТАРЫНА. Гл. Няпрошаны (незапро- шаны, нязваны) госць горш за, татарына. НЯЗНАЙКА ЛЯЖЫЦЬ, А ЗНАЙКА БЯЖЫЦЬ. Маўклівы, асцярожны ў выказваннях чалавек выгадвае ў параўнанні з тым, хто гаворыць лішняе. — Я ўсё ведаю. Ведаю, напрыклад, што той паранены быў партызан. — Ведаеш, і добра, а гаварыць, Зойха. не трэба. — Яж толькі табе. — Мне таксама не трэба. Нікому-нікому! — паўтарыла Наташа. — Ёсць прымаўка: нязнайка ляжыць, а знайка бяжыць... Цяпер, кажуць, і сцены вушы маюць (І.Сіняўскі. Дарога на Замлынне). * Гаварыць — серабро, маўчаць — золата. Нязнай ляжыць, а Знайка далёка бяжыць (Р.Барадулін. Блакада). — Насовіч: Нязнайка ляжыць, а знайка бяжыць; Раманаў: Знайка бя- жыць, а нязнайка ляжыць; Ляцкі: Знайка па дарожцы бяжыць, а нязнайка на печы ляжыць. НЯМА ГОРШ, ЯК ДАГАНЯЦЬ І ЧАКАЦЬ Гл. Чакаць і даганяць горш за ўсё. НЯМА ЗЛЕЙ АСЕННЯЙ МУХІ І ДЗЕЎКІ-ВЕКАВУХІ. Пра варожасць, нядобразычлівасць старой незамужняй дзяўчыны. Жарт жартам, а і на са- май справе наўрад ці хто пазайздросціць лёсу Чыжэўскай, лёсу ўсіх ста- рых дзевак, якія, пэўна, ні разу і не адчулі сябе жанчынамі. І праўду, мусіць, кажуць: няма злей асенняй мухі і дзеўкі-векавухі. Неўра- стэнічнасць, зацятая, безразважлівая ўпартасць, здаецца, ужо сталі нату- рай Чыжэўскай... (В. Блакіт. Шануй імя сваё). — Прыказкі: Няма злей асенняй мухі і дзеўкі-векавухі. НЯМА ЛЕПШ ЗА ТОЙ КУТОК, ДЗЕ ВЯЗАЛІ ПУПОК Гл. Міл (мілы, дораг) той куток, дзе абрэзалі (рэзалі) пупок. НЯМА ЛЕСУ БЕЗ ВАЎКА. У калектыве заўсёды ёсць і такі чалавек, які сярод іншых вылучаецца сваімі дрэннымі якасцямі. Сін.: Няма роду без вы- роду; У сям'і не без вырадка. — Не трэба было лезці ў палітыку... — Не абышлося без сваіх. Нехта ж падкусіў. — Няма лесу без ваўка. Ці я не знаю, што ўдалі свае (В. Адамчык. Год нулявы). — Прыказкі Няма лесу без воўка. НЯМА ЛІХА БЕЗ ДАБРА. Гаворыцца, калі ўдача, што-н. добрае, карыснае стала вынікам якой-н. бяды, непрыемнасці. Сін.: Няма таго злога, каб не выйшла на добрае. Дзяўчына з жаласным стогнам павалілася на спод чоўна... Але няма ліха без дабра. Паваліўшыся на спод, яна трапіла ў халодную ваду і адразу апамяталася (Я. Маўр. Сын вады). Няма, як ка- жуць, ліха без дабра: выпадак звёў нас хоць у суднай залі (М.Клімавіч. Георгій Скарына). Салдаты нават не азірнуліся на дзяўчат, не развіта- ліся, выскачылі, а за імі і афіцэр... — Ну, няма ліха без дабра! — аблег- чана ўздыхнула Ядзя (І. Новікаў. Дарогі скрыжаваліся ў Мінску). Няма ліха без дабра... Во, мы дома. А я ж як сам не свой лез пад той дрот: усё чакаў, калі прашыюць з кулямёта, як прашылі палячка, помніш? (В. Адамчык. І скажа той, хто народзіцца). ЛІХА БЕЗ ДАБРА НЕ БЫ- ВАЕ. [Талаш, цешачыся са стрэльбы:] Ах, згінь іх доля! І чаму, голубе, мяне з вамі не было. Праўдзівая прыказка: ліха без дабра не бывае (Я. Колас. У пушчах Палесся). — Што ж тут добрага? Што ў шпіталь трапіла? — усміхнулася сястра. — Нават і гэта добра... А я думаў, што і аддзякаваць не выпадае. Сапраўды, ліха без дабра не бывае (У.Карпаў. Нямігі крывавыя берагі). Не бывае ліха без дабра. Выпадак гэты памог яму [Лемяшэвічу] золізіцца, падружыцца з Наталляй Пятроўнай, да чаго ён так імкнуўся... (І.Шамякін. Крыніцы). — Насовіч: Без худа не відаць дабра; Прыказкі: Ліха без дабра не бы- вае. 155