нам вельмі дорага абышлася, калі, як кажуць, не змераўшы броду, суну- ліся ў воду (Р.Няхай. Туман над стэпам). — Насовіч: Не зведаўшы броду, не кідайся ў воду; Прыказкі: Не знаў- шы броду, не лезь у воду; Не спазнаўшы (не змераўшы) броду, не суйся ў воду. НЕ ВЕР КАНЮ Ў ДАРОЗЕ, А ЖОНЦЫ ДОМА. Пра адсутнасць даверу жонцы. [Паваротны] залпам выпіў куфель піва і мнагазначна сказаў: — Не вер каню ў дарозе, а жонцы дома... — Дзіва што... — зазначыла гас- падыня (І.Гурскі. Вярнуўся). Іваноў правёў яе [жонку] вачыма аж да дзвярэй, пачакаў хвілінку, а потым прызнаўся: — Не вер каню ў дарозе, а жонцы дома, га? Правільная прымаўка? (І.Новікаў. Тварам да небяс- пекі). * [Куліна:] Не вер у свеце нікому: каню ў полі, жонцы ў дому; бо хто толькі жонцы верыць, той як сітам ваду мерыць (В. Дунін-Марцінкевіч. Залёты). — Насовіч: Не вер каню ў дарозе, а жонцы ў двары; Прыказкі.: Не вер жонцы ў дому, кабыле ў дарозе. НЕВУЧОНЫ (НЯВУЧАНЫ) ЯК (ШТО) СЛЯПЫ. Гаворыцца пра неаду- каванага чалавека. Сін.: Чалавек невучоны як тапор нетачоны. — Глядзі ж, сынок! — спыніў яго бацька. — Слухай настаўніка, бо нявучаны — усё роўна як сляпы, а граматны чалавек нідзе не прападзе. Каб я з мат- каю цешылася з цябе... (Я.Колас. Школа). * Бацькі і добрым словам, і пагрозай прабавалі ўтлумачыць яму [Ры- гору], што без навукі жыць дрэнна, што невучоны горш за сляпога, — нічога не памагло (У.Галубок. Апошняе спатканне). — Прыказкі: Невучоны што сляпы. НЕ ВУЧЫ ВУЧОНАГА. Кажуць, калі не жадаюць слухаць чыю-н. параду. Сін.: Не вучы рыбу плаваць. — Ты, можа, не ў той бок круціш, — кажа Калюня. «Не вучы вучонага...» — думае Яська; але на ўсякі выпадак пачынае ганяць стрэлкі ў другі бок, і праз некалькі абаротаў яны пада- юць на цыферолат (М.Гіль. Пуд жыта). — Ты хоць язык, як баба, не высоўвай. Пасядзеў у рэстаране — і будзь задаволены. — Ладна, не вучы вучонага, — адмахнуўся Прохар (А.Крыга. Мацей з «Асторыі»). — Рапановіч: Не вучы вучонага. НЕ ВУЧЫ РЫБУ ПЛАВАЦЬ. Пра майстра сваёй справы, якому не па- трэбныя чые-н. парады. Сін.: Не вучы вучонага. Невядомы чалавек выры- ваецца. [Сымонка:] Трымай яго, дзядзька Рабіна! Трымай мацней! [Ра- біна:] Не вучы рыбу плаваць (В.Вольскі. Машэка). — Прыказкі: Не вучы рыбу плаваць. НЕ ВЫБІРАЙ ДЗЕЎКУ Ў КАРАГОДЗЕ, А Ў АГАРОДЗЕ. Гл. Шукай жо- нку ў гародзе, а не ў карагодзе. НЕ ДА ВАС П'ЮЦЬ, НЕ КАЖЫЦЕ ЗДАРОЎ БУДЗЬ. Гл. Да цябе не п'юць, не кажы здароў будзь. НЕ ДАЙ БОГ СВІННІ РОГ, А МУЖЫКУ ПАНСТВА. Кажуць пра таго, хто, атрымаўшы багацце ці ўладу, пачынае несправядліва адносіцца да такіх, якім быў сам, злоўжываць сваім становішчам. Здзекуюцца вяскоў- цы больш за ўсё з Галінай ганарыстасці, пагарды да ўсяго тутэйшага, вясковага, з яе да пацешнага ненатуральнай гарадской вытанчанасці, напятай, як маска, з-пад якой, як ні хавай, а вылазіць звычайная дур- наватая вясковая баба. Пра такіх здаўна кажуць: не дай бог свінні рог, а мужыку — панства (В. Блакіт. Вырай). * [Мікіта:] Эх, каб я быў, меджду протчым, царом! Завёў бы я ад Азіі да Аўстраліі, ад Афрыкі да Амерыкі і ад Смаленску да Берліну адзін не- падзельны рускі язык і жыў бы сабе тады прыпяваючы. А то круці гала- 140