НАЗЫВАЙ ХОЦЬ ГАРШКОМ, ТОЛЬКІ Ў ПЕЧ НЕ СТАЎЛЯЙ. Гл. Хоць гаршком заві (называй), адно ў печ не стаўляй. НА КАГО БОГ, НА ТАГО І ЛЮДЗІ. Гаворыцца, калі крыўдзяць чалавека, якому і без таго не пашанцавала. А ён [тата] шалёны... а ўсё пузганцы, галапупцы вясковыя, бегаюць за ім і крычаць: «Шалёны, шалёны!» А ён ходзіць і маўчыць... Не адвернецца, не плача, нават не ўцякае; ходзіць і маўчыць... На каго бог, на таго і людзі (З.Бядуля. Тата). І як табе не со- рам. Якаў? На каго бог, на таго й людзі. Не варта гэтак (М.Гарэцкі. Ан- тон). — Яно ж гэдак: на каго бог, на таго і людзі, — пад старою Мондрыхаю на палку зашамацела перацёртая салома. — Бацьку нядаў- на пахавалі, і на табе... [пакралі бялізну] (В Адамчык. Чужая бацькаўш- чына). [Ціхонь:] Бачылі вы? На каго бог, на таго і людзі. Цьфу, што за народ! (І.Козел. Над хвалямі Серабранкі). — Прыказкі: На каго бог, на таго і людзі. НА КОЖНЫ ЧЫХ (НА ЎСЯКАЕ ЧХАННЕ) НЕ НАЗДАРОЎКАЕШСЯ (НЕ НАВІТАЕШСЯ). На ўсё, што гаворыцца, не адклікнешся; усім не да- годзіш. Кажуць, калі не лічаць патрэбным звяртаць увагу на чые-н. выка- званні. — Ды ўжо б, небажаты, не варта было б залазіць у гэтую кашу... — А чаму? — Або ты, Семка, не разумееш. Лішняя прычэпка ў Бера- гавых руках. — Пляваць. На ўсякае чханне не павітаешся (Ц.Гартны. Сокі цаліны). * Таварыш начальнік, у вас і так хапае клопатаў, на кожны чых «Будзь здароў» не пакажашся (П.Місько. Хлопцы, чые вы будзеце...). — Ляцкі: На кожнае чмых не наздароваешся; Федароўскі: На ўсякае чханне не наздароўкаешся. НА ЛАЎЦА І ЗВЕР БЯЖЫЦЬ. Зацікаўленаму ў чым-н. чалавеку сустрэўся якраз той, каго ён хацеў бачыць. А мы якраз шукалі магчымасці сустрэц- ца і пагутарыць з вамі. Вось і пашанцавала... Бачыце, якраз па прыка- зцы: «На лаўца і звер бяжыць...» (І.Новікаў. Дарогі скрыжаваліся ў Мінску). Кныш, калі ўбачыў арыштаваную Зіну, аж падскочыў ад ра- дасці: — Вось яна! Што я вам казаў? На лаўца і звер бяжыць (Р'Няхай. Шляк на Эльбу). — Я тут на кані. Сена прывозіў здаваць. Хадзем. Да Зацішша даедзеш. «На лаўца і звер бяжыць», — падумаў Сяргей (І.Чыгрынаў. Па дарозе дамоў). — Глядзі ты! На лаўца і звер бяжыць! — здзіўлена выгукнуў Яцковіч. — Здароў быў, Антончык!.. (У.Ягоўдзік. Пугачова песня). — Насовіч: На лаўца і звер бяжыць; Прыказкі: На паляўнічага і звер бяжыць. НА ЛЕЧАНЫМ КАНІ ДАЛЁКА НЕ ЗАЕДЗЕШ. Вялікай карысці ад чаго-н. няспраўнага, сапсаванага ці рамантаванага не дачакаешся, не даб'ешся. Кіраўніцтва сельскай гаспадаркі., па-ранейшаму зводзіцца да пытання дзірак і прарэх. Толькі на лечаным кані, як некалі казалі, далёка не за- едзеш (Нар. газ. 1992, 22 кастр.). * — Ну, і так жа, Васіль Міхайлавіч, нельга, — ужо рэзка запярэчыў Варанецкі. — На спутаным кані далёка не паедзеш (І.Дуброўскі. Зялёныя вузлы). — Насовіч: На лечаным каню не многа ўедзеш; Прыказкі: На леча- ным кані доўга не наездзіш; На кульгавым кані далёка не заедзеш. НА НАЗЕ БОТ СКРЫПІЦЬ, А Ў ГАРШКУ ТРАСЦА КІПІЦЬ. Кажуць насмешліва пра небагатага чалавека, які любіць модна прыбірацца. [Бірка:] А мог бы ты, Саўка, заўваж, суседзе, капялюш з пяром, як пан, насіць і боты са скрыпам... [Саўка:] На назе бот скрыпіць, а ў гаршку трасца кіпіць (Я.Колас. У пушчах Палесся). Франтаўство наогул не па- важаецца, а калі няма чаго есці, дык тады яно і зусім недарэчы, а таму 132