Кабрыялет 1. Кузаў легкавога аўтамабіля з мяккім адкідным верхам. 2. Уст. Лёгкі аднаконны двухколы экіпаж без козлаў з адным сядзеннем. Міля - 1. Мера даўжыні ў навігацыі, роўная 1852 м. 2. Мера даўжыні (сухапутная міля) ў англамоўных краінах, роўная 1609,344 м. 3. Нямецкая (геаграфічная) мера даўжыні 4 градусаў дугі зямнога экватара, роўная 7420,4 м. 4. Уст. Руская мера даўжыні, якая раўнялася 7468 м. 5. Уст. Тысяча падвойных крокаў узороенага воіна (легіянера) у Старажытным Рыме (лічылася роўнай 1481 м, пазней - 1483,5 м). Хітрэц - 1. Хітры чалавек. 2. Уст. Архітэктар. Таварыш - 1. Сябра. 2. Уст. Член гандлёвай або прамысловай кампаніі, кампаньён у гандлі. Адносна гістарычнай лексікі ў слоўніку прадстаўлены ўласна лексічныя і лексіка-семантычныя гістарызмы (па азначэнні 1. Лепешава, гл. яго кн.: Спрэчныя пытанні беларускага мовазнаўства. Гродна, 2002). Да ліку ўласна лексічных гістарызмаў належаць найменні, семантычны аб'ём якіх складаецца толькі з устарэлых значэнняў. Такімі з'яўляюцца, напрыклад, тэрміны: гетман 'камандуючы войскамі табарытаў у Чэхіі ў XV ст.', 'камандуючы войскамі ў старой Полыпчы і Вялікім княстве Літоўскім', 'камандуючы рэестравымі казакамі на Украіне ў другой палове XVI - першай палове XVII ст.', 'камандуючы войскамі ў Малдове ў XVII ст.'; дзесяцкі - 'камандзір дзесяці воінаў', 'у дарэвалюцыйнай Расіі выбарная асоба з сялян, якая выконвала паліцэйскія абавязкі'. Лексіка-семантычныя гістарызмы ў адрозненне ад уласна лексічных гістарызмаў у сучаснай беларускай мове маюць актуальныя значэнні. Для прыкладу, слова гільдыя, рэалізуемае ў творах беларускай літаратуры са значэннем аб'яднанне купцоў або рамеснікаў у сярэдневяковай Еўропе, якое абараняла інтарэсы сваіх членаў' або 'адзін з трох маёмасных разрадаў купецтва ў царскай Расіі', з'яўляецца лексіка-семантычным (ці семантычным) гістарызмам, а са значэннем 'саюз, абяднанне' (напрыклад, гільдыя літаратараў) - актуальным словам. Тое ж датычыць семантычных гістарызмаў: локаць 'даўнейшая мера даўжыні, прыблізна 0,5 м', двор 'прадмесце, маёнтак', скарб 'дзяржаўная маё
Дадатковыя словы
абём, зяўляецца, зяўляюцца, узброенага
43 👁