Слоўнік архаізмаў і гістарызмаў (2007). С. М. Струкава

чаныя, як і сярпы, для ўдару ўвагнутым бокам; прыдняпроўскія беларускія дзіды паўтарачнай даўжыні і таму прызначаныя для кідання нагой, з пад'ёму ступака, і беларускія іклы,.. іклы, прызначаныя для смяротнайрукапашнай у цеснаце (У Караткевіч. Хрыстос прызямліўся ў Гародні - Выбр. тв., 12). Ялмужна [ст.-бел. ялмужна; польск. jalmuzna} ж. Міласціна...і вось яна [Рагнеда] - першая на Русі манашка, сама паліць печ, сама гатуе, жыве ялмужнай (К. Тарасаў. Тры жыцці княгіні Рагнеды - ТЖ, 93)... сквапны лічыць грошы, жабрак просіць ялмужну (К. Тарасаў. Пагоня на Грунвальд - ТЖ, 181). / у параўн. Усе яны [жонкі] роўныя, усіх ён аб'язджае па кругу, раздаючы, як ялмужну, сваю начную любоў (К. Тарасаў. Тры жыцці княгіні Рагнеды - ТЖ, 41). Ямскі, прым. Звязаны з перавозкай на конях пошты, грузаў і пасажыраў. Каля аднапавярховага будынка ямской станцыі стаяла запыленая — хоць ты пальцам на ёй пішы — паштовая карэта (У. Караткевіч. Каласы пад сярпом тваім - КС, I, 300). Яны вылезуць з яго [цягніка] недзе ў Дне і пойдуць дабірацца да Прыдняпроўя ямскімі коньмі (У. Караткевіч. Зброя - 43, 356). Ямшчык [ст.-бел. ями(йкь; руск. ямирік цюрк. jam} м. Фурман на ямскіх конях. Ямшчык па трыгельт явіўся. Узяў шастак дый пакланіўся (В. Дунін-Марцінкевіч. Быліцы, расказы Навума - Тв., 364). Ямшчыкі і фурманы, кінуўшы седакоў, пачалі нахвостваць коней па дарозе на Маскву, а за імі каціўся шэры натоўп (У. Караткевіч. Зброя -43, 340). Яндоўка [ст.-бел. ендова] ж. Вялікая медная пасудзіна для захавання віна, піва, мёду. У бочках, яндоўках і ўсякай пасудзе, Каб не выбіралась гарэлка, мёд, піва (В. Дунін-Марцінкевіч. ***3аўтра спаса, кажуць людзе... - Тв., 426). Янчарка [польск.] ж. Ружжо. Казака ту ж Навума паклікаў [ваявода]. - Гэй, казача, ты, хаме, Чамуў садзе пры браме Hi сабакі няма, ані стражы?! Браць мне торбу барсучу 1 янчарку гайдучу, Цягні стрэльбу-гвінтоўку мне ўраз жа! (Я. Купала. Ваявода - 36. тв., III, 338). Янычары [ст.-бел. яничарь, янчарь; тур. уепісегі - новае войска] мн. Асобныя часці рэгулярнай турэцкай пяхоты, што існавалі з другой паловы XIV ст. да 1826 г. (разам з атрадамі конніцы складалі аснову пастаяннага войска Асманскай імперыі). Хлопчыкаў з васьмі гадоўмеліся выхаваць на янычар (А. Карпюк. Белая дама — БД, 277). Ярлык [ст.-руск. ярлыкк, ст.-бел. ярлыкь, ерлыкь, ярылыкь — ханская грамата; тат. jarlek - распараджэнне, загад] м. 1. У XIII-XV стст. на Русі - грамата, пісьмовы загад хана Залатой Арды падначаленым свецкім і духоўным феадалам. Колькі высілкаў было зроблена, каб за