Слоўнік архаізмаў і гістарызмаў (2007). С. М. Струкава

У сярмяжках - латка ў лаце, 3 адным толькі словам - дай! (Я. Колас. Сымон Музыка - CM, 51). I ты неўспамянеш таго сірату, Што ў сярмяжцы шэрай ды шчасце спазнае (Я. Колас. Мар'яна-Чарніца — 36. тв. у 14 т., X, 435). У казцы пра Несцерку, палескага мужыкаў несамавітай сярмяжцы ілазовыхлапцях, але з прыроднай хітрынкайу вачах,.. [народ] славіў розум і дасціпнасць («Полымя» - ТСБМ, V, 451). Стала стыдна [Янку] сярмяжкі, пры сасе працы цяжкай, - Пацягнула яго ў край нязнаны (Я. Купала. Шчасце-Зб. тв., II, 335). Бледны, апранутырванай сярмяжкай, Шоў найміт вольны (Я. Купала. Вольны найміт - 36. тв., IV, 454). Сярмяжнік м. У дарэвалюцыйнай Расіі - вясковы бядняк. У акруговым судзе, які размяшчаўся ў палацы Тышкевіча на Трокскай вуліцы, прысяжны павераны выступаў абаронцам простых сярмяжнікаў і гарадской беднаты (С. Александровіч - ТСБМ, V, 451). Во - зірні - сярмяжнік Паганяе трактар, Пасекі карчуе, Межырэжа ўпарта (Я. Купала. Якубу Коласу — 36. тв., IV, 219). Сярмяжны, прым. Які мае адносіны да сярмягі. [Гаспадыня] паклала на палаці простыя сялянскія порты і сарочку, сярмяжную світку, скураныя пасталы (В. Чаропка. Храм без Бога - Хр., 50). // перан. Бядняцкі, сялянскі. Гэта быў пераважна сярмяжны люд з навакольных вёсак ды з глухіх гарадскіх закуткаў, рамеснікі і людзі невядомых прафесій (Я. Колас - ТСБМ, V, 451). [Князь]: Гэй ты [Гусляр], сонцу роўня, не на тое пазваў На вяселле цябе сваёй княжны!.. Ты шалёны, стары! хто цябе дзе хаваў? Ты, знаць, вырадак цемры сярмяжнай (Я. Купала. Курган — 36. тв., V, 77). Але «Доля» хай адважна Ляціць к нам, загнаным, Кграмадзе нашай сярмяжнай, Кгорам гартаваным (Я. Купала. «Нашай долі» - 36. тв., I, 140). Сярмяжына ж. (разм.). Тое, што сярмяга. Яўхімка доўга не выходзіў з нашай хаты. Яўжо азыз на холадзе, чакаючы яго. Нарэшце паказалася захутаная ў сярмяжыну маленькая постаць (Р. Сабаленка — ТСБМ, V, 451). Сярпок м. Памянш.-ласк. да серп. Жонцы ўзяць сярпок Гукні, мужычок, Хай ідзе, бяжыць, Дзе твой скарб ляжыць, Дзе з дабром шнуры (Я. Купала. Завітаў Пятрок... - 36. тв., II, 312). Сярошчызнаж. Тое, што срэбшчына...маладаяжанчынаўпалатняным каптанчыку, з касой, штоўпала на плечы, іў простым чэпчыку дапамагала бацьку лічыць сярошчызну, якую яшчэ трэба было здаць дзяржаўнаму войту (В. Іпатава. Чорная княгіня — MX, 279). Сяўня [ст.-бел. с'квня — адзінка вымярэння сыпкіх рэчываў] ж. Пасудзіна, мера збожжа. Насыпле [гаспадар] сяўню, узыдзе на край загону і, азірнуўшыся наўсе бакі, каб не было дзе лішніх вачэй, паспешліва скідае нагавіцы (В. Палтаран — Ск