А Служба-прыгон: Эх, праклятая доля мая, Ненавісная службапрыгон! Смокча кроў з мяне пан, як змяя, Ды йшчэ грозіць, што выганіць вон (Я. Купала. На службе - 36. тв., I, 121). Прыгоннік м. Тое, што прыгонны ў III знач. Пан Вашамірскі раптам забыўся аб сваім надзвычайным дабры да сваіх прыгоннікаў і давай пільней углядацца ў абраз (3. Бядуля. Салавей - Выбр. тв., 108). Прыгонніцкі, прым. Які мае адносіны да прыгонніка, прыгонніцтва. «Вось рабі людзям дабро! - думаў ён [пан]. — Хам заўсёды застаецца хамам.. Ці кепска жылося ў мяне «Салаўю»? Адарваў яго ад прыгонніцкай працы. Панам жыў ён у мяне. А вось і аддзякаваў!» (3. Бядуля. Салавей - Выбр. тв., 108). Расія прыгонніцкая няўхільна саступала месца Расіі буржуазнай («ЛіМ» - ТСБМ, IV, 424). Прыгонніцтва н. Грамадскі лад, заснаваны на прьігонным праве. I людзі гэтыя, насуперак усяму, не страцілі чалавечай годнасці, захавалі ў страшэннай, неспрыяльнай атмасферы прыгонніцтва чыстую душу (М. Віж. Лабірынт - Л, 147). Прыгонніцтва — гэта лёс-доля чалавека, гэта немінуча, няўхільна, як радзіны, як смерць (3. Бядуля. Салавей — Выбр. тв., 83). Дзеянні рэвалюцыйных мас абумовілі падзенне прыгонніцтва ў Расіі («Полымя» - ТСБМ, IV, 424). Прыгонны, прым. 1. Прым. да прыгон у I знач. I песня гавора, як цяжка жылі мы, Як чахліў прыгонныя ночы (Я. Купала. Дзень добры, Масква - 36. тв., IV, 360). У Расіі ў той час яшчэ ўзмацнялася прыгоннае права, эканамічны стан быў нездавалызяючы (У. Караткевіч. Зямля пад белымі крыламі - ЗБК, 131). 2. Прым. да прыгон у II знач. He дабачыў паляшук 3хаты безаконнайДзён надходзячых безмук, Без трудоў прыгонных (Я. Купала. Над ракою Арэсай - 36. тв., V, 164). 3. Які з'яўляецца ўласнасцю памешчыка-прыгонніка, належыць яму. На начлезе воўк зарэзаў каня, і пан збіраўся за гэта строга пакараць прыгоннага конюха (3. Бядуля. У дрымучых лясах - 36. тв. у 5 т., III, 255). Пайшла слава Тарасова Горда, непакорна, — Знайшла водклік яго песня У людзей прыгонных (Я. Купала. Тарасова доля - 36. тв., V, 213). // у значэнні наз. Асоба, якая з'яўлялася ўласнасцю памешчыкапрыгонніка, належала яму. 3 вольных у прыгонныя! - не згаджаліся на гэта мужыкі (В. Іпатава. Гул далёкіх стагоддзяў — Пр., 195). - Ды які ён прыгонны? Ен жа чорны, як бот. Такіяў прыгоннікі не прыдатныя. Бог іх, відаць, за нешта колерам адзначыў (У. Караткевіч. Каласы пад сярпом тваім - КС, I, 87). Паводле апошняга перапісу прыгонных, за мною жыло аж тры тысячы сто дзевяноста пять рэвізскіх мужчынскіх душ! (М. Віж. Лабірынт — Л, 102). [Бацька:] - Які з яго будзе гаспадар? Якой павагі яму чакаць ад прыгонных? (У. Караткевіч. Каласы
Дадатковыя словы
зяўляецца, зяўлялася
2 👁