падпісваўся за няграматных на павестках, што дзесятнік прыносіў з воласці (3. Бядуля. Летапісцы - 36. тв у 5 т., II, 112). 2. Малодшы камандны чын у Маскоўскай дзяржаве XV-XVII стст. // Асоба, якая мела гэты чын і кіравала дзесяткам ратных людзей гарадавой службы (стральцамі, гарадавымі казакамі, пушкарамі і інш.), а таксама датачнымі людзьмі, якія пажыццёва былі абавязаны служыць у войску ў ваенны час. Дзесятуха ж. Папера ў 10 рублёў, дзесятка. - За свой разнастайны тавар вы атрымлівалі, відаць, раней царскімі дзесятухамі, а цяпер савецкімі чырвонцамі! (3. Бядуля. Язэп Крушынскі - 36. тв. у 5 т., IV, 158). Дзесяціна [ст.-бел. десятина, десетина - 1. Дзесятая частка чаго-н. 2. Зборы, адлічэнні ад даходаў свецкіх уладароў на карысць царквы; і інш.] ж. 1. Мера зямельнай плошчы, роўная 2400 кв. сажням або 1,09 га, якой карысталіся да ўвядзення метрычнай сістэмы. Скібіна ў скібіну, Загон у загон, Валі дзесяціну, He лічы варон! (Я. Купала. Араты - 36. тв., II, 45). Жыў сабе проста, гаспадаркі вялікай ня меў: шэсьць дзесяцінаў зямлі, добры конь, са тры каровы, авечкі, сьвіньні ды іншае (М. Цэлеш. У імя догмы - ХБ, 22). Сала возьмуць, бліноў матка напячэць, еады у бітлажцы набяруць, выйдуць у трох на дзесяціну у Дуброўках, у паноў гдзе сенакос купілі (М. Гарэцкі. Роднае карэньня - Р, 62). У багатых на сельсовецкіх паперах знікае па некалькі дзесяцін зямлі (3. Бядуля. Дзесяць - Выбр. тв., 162). Пад шалёнае «ку-га» невядомыя стрэламі адагналі працуючых і пачалі гайсаць па дзесяціне, выбіваючы яе капытамі, як ток (У. Караткевіч. Каласы пад сярпом тваім - КС, II, 269). Навокал на многіх дзесяцінах шумеў і хваляваўся пад асеннім дажджом закінуты, глухі, чорны ад старасці і вільгаці парк (У. Караткевіч. Дзікае паляванне караля Стаха - ЗБК, 207)...давялося прадаць восем дзесяцін зямлі з дзесяці (там жа, I, 39). «Тады атрымай трыццаць, — бацька глянуў на Алеся і паправіўся, — не, нават сорак восем дзесяцін...» (там жа, I, 69)...сяляне выкупілі ў Грынявіцкіх 16 дзесяцін і 334 сажні (У. Ліпскі. Невядомы: Аповесць пра Ігната Грынявіцкага - Н, 43). 2. Падатак на карысць царквы ў размеры 1/10 часткі даходу. Альберт, праўда, яшчэ не бярэ даніну і царкоўную дзесяціну з ліваў (Л. Дайнека. Меч князя Вячкі - МКВ, 24). Жылі ж мы з бацькам са свайго мазаля; вялікаму князю падатак заплоціш, царкве дзесяціну, а яшчэ ардыншчыну з сярэбшчынай, вось і голы, як бізун (У. Арлоў. Кроніка Лаўрына Баршчэўскага - МКГ, 155). [Святар:] - А плаціцьжа царкоўную дзесяціну лацінянам, згодна праваслаўнаму царкоўнаму праву, мы адмаўляемся (В. Іпатава. Залатая жрыца Ашвінаў - АД, 163). [Поп:] - Мацнее князь Уладзімір. Няма нікога, хто здолее з ім ваяваць. Вось устанавіў ён дзесяціну для царквы, кожная дзесятая грыўня, кожны дзеся