На Украіне ў другой палове XVI - першай палове XVII ст. - камандуючы рэестравымі казакамі, што знаходзіліся на дзяржаўнай службе. Ажывуць гетманы ў залатых жупанах, Прабудзіцца доля (Я. Купала. Гайдамакі - 36. тв., V, 447). 3. У Чэхіі ў XV ст. - камандуючы войскамі табарытаў. 4. У Малдове ў XVII ст. - камандуючы войскамі. Гетманка [укр.] ж. Жонка гетмана. / у параўн. [Ярэма:] - Адзену цябе, абую, Пасаджу, як паву, — На пасадзе, як гетманку, Буду любавацца... (Я. Купала. Гайдамакі - 36. тв., V, 426). Гетманскі, прым. Які мае адносіны да гетмана, належыць яму. Пераможа ён татараў — забярэ сабе гетманскі буздыган, і хто асмеліцца пайсці супраць князя Глінскага? (В. Чаропка. Храм без Бога — Хр., 66). Гетманства [укр.] н. Час панавання гетманаў. Ад казацтва, ад гетманства Курганы-магілы — Больш нічога не пабачыш, 1 іх разрываюць (Я. Купала. Гайдамакі - 36. тв., V, 407). Гетманша ж. Тое, што гетманка. Хай Гедзімінаўна да канца дзён сваіх верыць, што князь ніколі не палезе пад спадніцу якой-небудзь падчашай ці пані гетманшы (В. Іпатава. Вяшчун Гедзіміна - АД, 323). Гетманшчына [укр.] ж. 1. Назва ў гістарычнай літаратуры рэжыму «гетмана Украіны» П. П. Скарападскага ў красавіку-снежні 1918 г.; форма дзяржаўнага кіравання на чале з гетманам, перыяд такога кіравання. [Кабзар:] - Была калісь гепгманшчына, больш не ўбачаць вочы (Я. Купала. Тарасова доля - 36. тв., V, 400). [Пятрук]: Тут старшы [маскаль] як выхваціць сваю шаблю... Эт! чы то така, як была па-дзедаўскаму расказу за слаўнай памяці гетманшчыны? (В. Дунін-Марцінкевіч. Залёты - Тв., 141). 2. Паўафіцыйная назва Левабярэжнай Украіны (разам з Кіевам) у складзе Расіі ў 1667-1764 гг. Геты мн. Паўночна-ўсходнія фракійскія плямёны, роднасныя дакам (у 60-х гадах I ст. н. э. геты аб'ядналіся з дакамі ў моцны ваеннаплемянны саюз, які пазней быў заваяваны Рымам). Можна сказаць, што бальшыня грэцкіх мітаў цесна зьвязаная з нашымі прашчурамі Гетамі (В. Ластоўскі. Лябірынты - Тв., 90). Гешэфт [ням. Geschäft] (разм.). Спекуляцыйная, выгадная здзелка. Спрытнаму на розныя махінацыі і гешэфты, Хурсу добра шанцавала. Ен удала вёў гандаль свіннямі, меў вялікія барышы (I. Кудраўцаў — ТСБМ, II, 48). Гіба ж. Старажытная мера палатна, на ўсю даўжыню хаты, ад мернага цвіка да цвіка: колькі разоў загіналі — столькі гібаў (гэта мера была недакладная і залежала ад таго, якая хата, але прыкладна раўнялася тром метрам). Кроер зацяўся. Са злоснай гарэзлівасці павялічыў
Дадатковыя словы
абядналіся
2 👁