Скарбы народнай мовы (2005)

бал'шой, такой), фінальны зычны /л/ у дзеясловаў у форме прошлага часу адзіночнага ліку мужчынскага роду (в'ол дзіц'эй, нсаибл), кансанант /к/ у асобных групах лексем у назоўнікаў жаночага роду ў месным склоне {на кладк'э, дачк'э). У сістэме вакалізму: галосны гук /э/ або /ы/ не пад націскам у становішчы пасля шыпячых i зацвярдзелых у розных марфаналапчных умовах {гл. прыклады вышэй), нащскны галосны /о/, які выступае пасля мяккіх зычных у дзеясловаў у 2-ой асобе адзіночнага i множнага ліку абвеснага ладу (задз'бш, насбц'а), ненаціскны галосны /э/, які рэалізуецца ў канцавым адкрытым складзе пасля мяккіх зычных (у пол'э, абЧшчанЧиэ, дал'нЧиэ). Аднак пералічаныя фанетычныя асаблівасці, характэрныя для мясцовага рускамоўнага вымаўлення, выступаюць як спарадычныя моўныя з'явы i не з'яўляюцца рэгулярнымі фактамі маўлення. У сувязі з апошнім яны істотна не ўплываюць на агульны характар вымаўлення. Але разам з тым, i ў маўленні гэтай часткі I СВГ адзначаецца пэўная варыятыўнасць гукавых сродкаў. Па функцыянальных i колькасных суадносінах яна шырэйшая ў параўнанні з IIСВГ i мае выразны камунікатыўны характар. Сярод прадстаўнікоў IV СВГ адметнасцю з боку рэалізацыі фанетычных сродкаў вылучаецца падгрупа a. Ba ўсіх камунікатыўных сітуацыях абраных сфер вусных моўных зносін яе паводзіны характарызуюцца дыялектнамоўнай арыентацыяй. Праўда, найбольш поўна гукавыя асаблівасці дыялектнай сістэмы адзначаюцца ў сацыяльна-вытворчай сферы ў C.l i C.2, a таксама ў сямейна-побытавай у C.l i C.2. А вось у сферы вытворчых моўных зносін у С.З, а таксама ў сямейна-побытавай С.З вымаўленне падгрупы а не з'яўляецца такім аднародным. Тут разам з фанетычнымі рысамі, дыягнастычнымі ў мясцовым вымаўленні, выступаюць таксама некаторыя гукавыя адзінкі, якія складаюць асобасць мясцовага рускамоўнага маўлення. У пераважнай болыыасці гэта тыя ж асаблівасці, што характарызавалі вымаўленне найперш I СВГ падгрупы a ў падобных С., а таксама II мікрасоцыуму пры такіх жа ўмовах зносін. У V СВГ толькі падгрупа a ў C.l i C.2 у сферы сямейна-побытавых зносін арыентуецца на фанетычныя інвентар мясцовай дыялектнай сістэмы сродкаў маўлення. Але прадстаўлены ён далёка не ў тым аб'ёме, як гэта мела месца, да прыкладу, у маўленні II СВГ. Прынамсі, тут амаль не адзначаецца вымаўленне: гукаў /х/, /п/ ці тоесных ім спалучэнняў зычных /хв/, /кв/ i ix мяккіх варыянтаў у адпаведнасці з гукам /ф/ у запазычаных лексемах {х'эрма, квасол'), кансанантнага спалучэння /сц'/ згодна з /шс'/ у асобных лексікаграматычных умовах (купайэсц'а, Палэсц'а), цвёрдага зычнага гука /м/ у складзе канчатка -амі ў скланяльных часцінах мовы ў творным склоне множнага ліку (рукамы, даўн'імы, свайімы) i некаторыя інш. У сістэме вакалізму не вымаўляюцца: галосны /а/ у канцавым адкрытым складзе ў