ПРАДМОВА Кожны народ мае хаця б адзін геніяльны твор, i гэты твор - мова. Алесъ Разанаў Мова - найважнейшы фактар развіцця культуры народа, яго духоўная спадчына. Дыялектная мова - адметная разнавіднасць нацыянальнай беларускай мовы. На дыялектнай аснове была створана сучасная беларуская літаратурная мова. Выпрацоўка i ўдакладненне норм літаратурнай мовы грунтуецца на вывучэнні народных гаворак. Народная мова - гэта помнік мінулага, у якім захавалася шмат архаічных моўных асаблівасдей. Фактычны дыялектны матэрыял мае вялікае навуковае i практычнае значэнне для вырашэння розных праблем мовазнаўства, гісторыі, археалогіі, этнаграфіі. Дыялектныя словы захоўваюць багацце народнай лексікі, выяўляюць міжмоўныя i міждыялектныя адносіны ў мінулым i на сучасным этапе, з'яўляюцца крыніцай узбагачэння слоўнікавага складу літаратурнай мовы. Сёння разам з памяншэннем колькасці вясковага насельніцтва знікае дыялектная мова, гаворкі разбураюцца пад уплывам сродкаў масавай інфармацыі, міграцый, пашырэння іншых моў. Таму так важна паспець сабраць, зафіксаваць i пакінудь нашчадкам лексічнае багацце нашага народа. Дыялектныя слоўнікі з'яўляюцца каштоўным здабыткам усёй нацыянальнай культуры. У XX стагоддзі былі створаны асновы беларускай дыялектнай лексікаграфіі. На сённяшні дзень амаль yce рзгіёны Беларусі маюць слоўнікі народных гаворак. Недастаткова даследаванымі да апошняга часу заставаліся гаворкі Віцебшчыны, якія ўваходзяць у паўночна-ўсходні тэрытарыяльны дыялект Беларусі, паколькі не быў створаны адзіны лексікаграфічны даведнік, які аб'яднаў бы дыялектныя матэрыялы поўначы краіны - Беларускага Паазер'я. Праўда, трэба сказаць, што ў розныя часы, пачынаючы з XIX стагоддзя, лексіка Віцебшчыны знаходзіла адлюстраванне ў асобных лексікаграфічных працах. Дыялектныя матэрыялы з Віцебшчыны ў выглядзе невялічкіх слоўнікаў прыкладалі да сваіх прац такія этнографы i фалькларысты, як Я. Чачот, П. Шэйн, M. Нікіфароўскі i інш. Дыялектны матэрыял усходняй часткі Беларусі, у тым ліку Віцебшчыны, увайшоў у вядомае выданне У. Дабравольскага "Смоленский областной словарь" (1914). Планамернае вывучэнне дыялектнай мовы пачалося ў 20-я гады XX стагоддзя, калі Інстытут беларускай культуры распачаў грунтоўнае збіранне
Дадатковыя словы
абяднаў, зяўляюцца, паазеря
21 👁