атамсцілі. Яшчэ i ў вайну не былі. I вот рота асталась безь нічяю. Вот так мы i шлі, я дашоў да Эстоніі, да Шаўляй-аэрадром. Мяне паймалі немцы, ужэ у тылу ішлі. Нашу роту ў Шаўляі ўсю разагналі. Не адзін я такі папаў, чалавек с дзесятак нас было. Мы там дзень, два, тры. Патом я гавару, это ж кажацца, уродзе й не немец. А вы адкуда? Я гавару, я з Беларусь О, мае дзеткі, а я ў Pacii быў у плену. Стары - яго паставілі ахраняць этыя лагера, а прызвалі ў армію ўсё раўно. Нічаво, дзеткі, я там два с поалавінай сь лішнім года пабыў. Немцу не відаць Pacii. I эта ішчэ начала вайны, ён сказаў. Ну, не відаць, не відаць, так i быць. А вы как? Ну, ют сіводня я дзяжуру там, я ў следушчы раз буду, вы тут будзьце, навяшчайце мяне, я вам акажусь. Ну на следушчую ноч ён тожа прышоў, нам кінуў поўбуханкі хлеба, а ён сам паляк, да йшчэ ў Pacii пабыў. Гаворыць, а цяпер вы гатоўцесь, сябе каманду прыгатоўце, буду дзяжурыць я прымерна ў тры часа, ні ў два часа, я вас выпушчу. Я разведаю дарогу вам, напішу, нарысую i вы па маршруту уйдзёце - раскажу я вам. Ну так i быць, ждзём. Эта я там чуць не дзве нядзелі быў. Ну на следушчую ноч я ўжэ усё эта мінуў, што эта там. А там эта ж сінагога-царква, там ужо нашых поўная яна, поўная загараць была. Вот ён гаворыць, сколька вас? Я, ну чалавек дзесятак. Ну ладна, вы чалавек пяць, а патом шчэ выпушчу, усех нільзя. Ты падбяры сваіх пяць, а то яны могуць с табой не папасць. Ну добра, ён выпусціў усіх, каго падгатовілі. Ён даў нам напраўленіе ў аэрапорт Шаўляй. Там бамбілі, там варонкі, вы да ўтра туды да варонак зайдзеце. Ёслі будуць бегаць, дак вам будзе месца спратацца. А да аэрадрома метраў сто пяцьдзесят дзвесце - кустарнік. Пераднюеце жывыя, дак ноччу ўцячоце. Вот так мая началась вайна. Началась мая хаджэнія па мукам. Так я ішоў пяшком, пяшком, ноччу ішоў, а днём ва ўгародзе капаем, там дзе i паджарым, так мы пяць чалавек. Ну ў нас адзін адстаў ілі заблудзіўсь, пашоў па картошку i не вярнуўсь. Дак нас чатырох ішло. Hy дашоў да Пскова, у Пскове там лагера цэлыя рускіх пленных, а эта ўжэ месяца чэраз паўтара было, вайна ўжэ, а мы ішлі ўсё урэмя ў тылу. Нада было перайсці раку Нарва, ай, а там жа жалезная дарога, пайдзём па дароге, немца ўжэ німа. Кагда сталі перахадзіць - ханда хох! Хай ты правалісь. А ў іх нарад нанач быў, днём не было, а ноччу. Прывялі нас, а там гаварылі, што коло дзесяці тысяч пленных у Пскове. Ад Пскова кіламетраў восем-дзесяць там агарожаная провалкай плашчадка, кругом лес, там чатырі вышкі, нацянута па две провалачкі калючых i на каждым сталбу. Ну нас, как сільнейшых, а яны ўжэ галодныя там, немец прыходзіць хлеб вазіць пленным. Я гавару, хлопцы пашлі, а зампаліт - асцерагайцесь, то могуць... Нічяво, а я нямецкі язык знаў, я па-нямецку магу гаварыць, я гавару, дагаварусь как-нібуць. А почаму я знаў йеты язык? Я з дзецьмі да чатырох класаў учыўся. Яны былі нямецкія, паволжскія немцы, дык я знаў троха балтаць чуць-чуць. Вот мы там пяць-шэсць дней вазілі хлеб, а этыя салдаты закачваюць рукавы, а после тада нас у вагонку, у прыцэпы, нагружаем кускоў хлеба i застаўляюць чэраз провалку кідаць. А яны толька, о, руская швайна. А ў Пскове нам не лёгчэ было, хоць мы ішлі па балотам, мы мала ішлі сухадоллю, прабіралісь такой мясцінай, каб не папасць. Доўга ішлі, клюквай піталісь, клюква та так ачарцела. У дзярэўні зайдзем, дык хлеба дзе дадуць, а марадзёрнічаць няудобна. Вот i прышлі, дзе сяло Пушкіно - Пецяргоф, як яго называл i, я ўжэ забыў названія эці. Балаціна бальшая сенакоса i ўеіупам з балота ідзе мыс балота. Мы ў эты самы мыс i ўлезлі. Паглядзім - тут немцы, а там - рускія. Эта метраў дзвесце-трыста, разніца сенакоса этаго. Там i варонкі, таму што немцы білі, рускія білі, хто біў - не паймёш
Дадатковыя словы
по^буханкі
27 👁