Народныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік (2008). Л. П. Кунцэвіч

вобласці. Лексема Паска сустракаецца радзей i распаўсюджана пераважна ў гаворках Усходняга Палесся (Жыткавіцкі, Лельчыцкі, Петрыкаўскі раёны). Аднак сцвярджаць аб рэзкім адрозненні назваў у гаворках Усходняга i Заходняга Палесся нельга, бо на тэрыторыі ўсходняй часткі Брэсцкай вобласці сустракаецца таксама паралельна з назвай Вялікдзень найменне Пасха. На тэрыторыі Усходняга i Заходняга Палесся вядомы дзве назвы Веронай нядзелі — Вербіч i Вероніца {Верба, Веронічка). Найболынае распаўсюджанне мае назва жаночага роду Вероніца, Верба, Веронічка i сустракаецца яна ў гаворках Столінскага, Маларыцкага, Пінскага, Кобрынскага, Брэсцкага i іншых раёнаў. Найменне Вербіч менш ужывальнае, яно адзінкава зафіксавана ў гаворках Маларыцкага, Столінскага i Жыткавіцкага раёнаў: Вербіч не пройшоў, то кожуха не кідай (в. Вялікае Малешава Столінскі раён); Прыдзе Вербіч кожуха торбіч (в. Верасніца Жыткавіцкі раён). Гаворачы пра Вялікдзень, нельга абысці i тыя прамежкі часу, якія папярэднічалі святу або ішлі пасля яго, мелі свае забароны i святыя дні. Такім прамежкам часу выступаюць Страсны тыдзень i Фомін тыдзень. Страсны тыдзень (нядзеля) у гаворках Беларускага Палесся мае наступныя дыялектныя назвы: Белая нядзеля (Мазырскі, Ельскі, Веткаўскі раёны); Белы тыждзенъ (гаворкі Лельчыцкага i Столінскага раёнаў); Святая нядзеля (гаворкі Калінкавіцкага раёна); Красная нядзеля (гаворкі Жыткавіцкага раёна); Страсенная нядзеля (гаворкі Пінскага раёна). Аднак рэзкіх апазіцый паміж найменнямі ў гаворках i Заходняга i Усходняга Палесся не назіраецца, паколькі кожная назва магла мець мясцовую матывацыю ўтварэння. Напрыклад, хранонім Белы тыдзень, магчыма, паходзіць са звычаю бяліць хату i печ да Страснога чацвера; Красная нядзеля — са звычаю фарбаваць яйкі на гэтым тыдні. Страсны чацвер амаль на ўсёй тэрыторьи Палесся мае назву "чыстьГ i ўбірае ў сябе значную колькасць ачышчальных рытуалаў ранневеснавой абраднасці, аб'ектамі якіх был i як чалавек, так i яго бліжэйшае акружэнне. Таму гэтая назва шматварыянтная: у гаворках на захадзе Брэсцкай вобласці зафіксаваны найменні Жыльнік (Брэсцкі, Жабінкаўскі, Маларыцкі раёны); Вялікі чацвер (Кобрынскі, Іванаўскі раёны). Назва Страстны (Страсцъ, Страшный, Страсці) сустракаецца ў гаворках не толькі на захадзе Палесся, але i на ўсходзе (Веткаўскі раён). Даследчыца Т. А. Агапкіна адзначае, што "на западе и востоке Полесья все названные хрононимы могут сосуществовать в рамках одной местной традиции" [2, с.57]. Асаблівасці ўтварэння прыметнікаў у назвах свят можна прасачыць, прааналізаваўшы найменне Хрэсна недзіля (4-ы тыдзень Вялікага посту). Прыметнікі хросны, кроены, хрэсны маюць не толькі фанетычныя, але i словаўтваральныя, формаўтваральныя адрозненні. Да апошніх можна аднесці ўжыванне кароткіх i поўных прыметнікаў, напрыклад, пятніца на Страсным тыдні можа мець назву Кросная пятніца i адпаведна Кросна пятніца. Toe самае можна сказаць i пра найменне Кросная субота (субота на Страсным тыдні). Сустракаюцца таксама прыметнікі, якія ўжываюцца толькі ў кароткай форме: Хрестапаклонна нядзеля, Хрэстна, Хрэсна, Хросна нядзеля. У болыпасці выпадкаў, як паказвае фактычны матэрыял, кароткая форма прыметнікаў у назвах свят характэрная для гаворак Палесся. Сярод словаўтваральных варыянтаў дадзеных назваў свят можна