Большую цікавасць маюць пералічаныя словаформы назвы тылу галубіка па размяшчэнні i па размежаванні ў пашырэнні. Найменне ў структурна-сэнсавай выяве галубіка i варыянтнае галубіца з'яўляецца лакальнай фіксацыяй на тэрыторыі ўсходняй зоны гаворак беларускай мовы. Як адзінкавае на фоне тыповых для вылучанай тэрыторыі назваў дурніцы (усходнемагілёўскі рэгіён) i п'яяіцы (паўночнавіцебскі) яно выяўлена адпаведна ў Мсціслаўскім, a таксама Шумілінскім i Гарадоцкім раёнах. У гэтым жа сэнсава-структурным увасабленні словаформа мае свой працяг у прылеглых тэрытарыяльна сучасных гаворках рускай мовы (ДАРМ 1997, вып. III, карта №86). Акрамя лакальнага распаўсюджання ў віцебска-магілёўскім рэгіёне, у такім жа абліччы адзінкава лексема засведчана на тэрыторыі заходнепалескіх гаворак беларускай мовы. Разам з тым, нягледзячы на адзінкавасць пашырэння ў беларускіх дыялектных гаворках, назву ў прынцыпе можна лічыць агульнавядомай у Беларусь Вядомасць лексемы голубика забяспечваецца шырокім камунікатыўна-інфармацыйным функцыянаваннем рускай мовы ў рэспубліцы ў адпаведнасці з яе статусам дзяржаўнай. Фактычная адзінкавасць ужывання наймення галубіка (галубіца) у беларускіх гаворках дазваляе лічыць дадзеную лексічную адзінку познім запазычаннем. I гэта літаратурнамоўнае запазычанне. ГІаколькі ў суседніх смаленскіх i пскоўскіх гаворках, якія ўваходзяць адпаведна ў склад заходняй i паўднёва-заходняй дыялектных зон рускай мовы, тыповымі сродкамі лексічнага абазначэння ягад расліны Vaccinium uliginosum з'яўляюцца найменні дуряіцы (iдурніца), а таксама гіяніцы (п'яніца) (ДАРМ, вып. III, карта №86), то яе інавацыйны, асаблівы намінацыйны статус падтрымліваецца таксама i структурна-граматычнай формай, у першую чаргу для назваў на -іка. Лексема, як i шматлікія іншыя назвы пладоў спажыўных раслін i кустарнікаў у рускай мове, выступае ў форме адзіночнага ліку, якая ўвасабляе адначасова i яе зборнасць. Іншыя намінацыйныя абазначэнні назваў буякі (дуряіцы) з вызначальным базавым кампанентам словаўтваральнай асновы прыметніка галуб-: галубікі, галубіцы (фанет. голубыцы) таксама лакальныя па тэрыторыі размяшчэння i адзінкавыя па фіксацыі. Найменне ў форме галубікі выяўлена ў слуцкіх гаворках паўднёва-заходняга дыялекту. У засведчаным выглядзе яно выкарыстоўваецца ў рэгіёне функцыянавання тыповага i пашыранага ў слуцкім, як i ўсходнепалескім арэале наогул, вылучальнага абазначэння буякі. Чым, відаць, i можна вытлумачыць спецыфічнасць множналікавай формы галубікі. Суіснаванне дзвюх ужывальных у гаворцы лексем галубікі i буякі дазваляе меркаваць пра другасны характар граматычнай формы галубікі. Гэта рэгіянальнае мясцовае новаўтварэнне, што ўзнікла на аснове літаратурнага рускамоўнага голубика. Такой жа па размяшчэнні i намінацыйным статусе варта вызначаць словаформу галубіцы (фанет. голубыцы). Гэта адзінкавае найменне, выяўленае на тэрыторыі беларускіх гаворак заходнепалескага тыпу. Яно адзначана ў намінацыйным арэале тыповых тут абазначальных сродкаў лахачы (i ix фанетыка-марфалагічныя формы). У напрамку на паўднёвы ўсход арэал назвы тыпу лахачы мяжуе з тэрыторыяй лакалізацыі наймення буякі. Плюратыўную форму на -іцы як абазначальную адзінку мясцовага рэгіянальнага ўтварэння можна вытлумачыць найперш уплывам наймення дурніцы. Якраз яго ведаюць на
Дадатковыя словы
зяўляецца, зяўляюцца, пяніца, пяяіцы
12 👁