Блізкасць семантыкі каранёвага кампанента, выяўленага ў пералічаных славянскіх мовах, a таксама балцкіх, дазвола этымолагам зрабіць выснову аб магчымым існаванні "балгара - руска - балтыйскай лексічнай ізаглосы" (ЭССМ, вып. 3, 78). Заўважым, што ca структурна-семантычнага боку праславянскапрабалцкае *buga ў розных мовах у болынасці з зафіксаваных значэнняў абазначае адметнасці рэльефу: гэта пераважна багністае месца або няўдобіца. Улічваючы, з аднаго боку, больш шырокі спектр значэнняў, характэрньгх для балцкіх моў, з другога, — наша непасрэднае моўнае суседства з гаворкамі балцкіх моў ды i гісторыю складвання беларускага этнасу ўвогуле, можна, відаць, дапусціць меркаванне аб балцкіх вытоках i ў беларускага рэгіянальнага наймення бугаі — назве, матывацыйнай прыкметай якой стала месца росту буячніку. Аднак пры арыентацыі на семантыку 'месца росту', увасобленую коран ем *буга- у складзе наймення бугаі, не вельмі пераканальнай i вытлумачальнай ca структурнага боку ўяўляецца сучасная беларускамоўная форма буга-і. Болынасць назваў ягад у гаворках беларускай мовы ca структурнага боку ў дыяхранічным (часам i сінхранічным) аспекце характарызуецца наяўнасцю суфіксаў, як, да прыкладу, чарніцы, дурніцы, брусніцы, касцяніцы i да т.п. У форме бугаі пры зыходным кораню *буга- тыповы ягадны" афікс не вылучаецца. Адпаведна i фармальна, i ў адносінах структурна-семантычных асаблівасцей, найменне бугаі застаецца загадкавым па мясцовай прыналежнасці абазначальным лексічным сродкам, хоць надзвычай прываблівым зыходнай прыродай базы ўтваральнай асновы. Да ліку спрадвечна славянскіх (праславянскіх) моўных набыткаў належыць таксама форма *bugbrb /*bugon. Слова паводле складу мае выразна падзельную структуру, дзе суфіксы -*ъг-/ -*9r- далучаюцца да базы ўтваральнай асновы *bug. Корань *bug- мае значэнне 'узгорак, пагорак', яго структурна-семантычны адпаведнік у латышскай мове выступае ў абліччы baŭgurs (ЭССМ, вып. 3, 79). Інакш кажучы, па вытоках гэта не толькі праславянскае моўнае набыцце, а агульнае прабалта-праславянскае. Спадчынныя сувязі з зыходнай каранёвай базай *bug- выразна прасочваюцца ў беларускай мове. У тоесным па фармальным абліччы i сэнсавым значэнні балцкаму baŭgurs як мовазабяспечвальны абазначальны сродак лексема бугор ужываецца не толькі ў беларускіх гаворках (ЭСБМ, т.1), але i літаратурнай мове. У ёй яна выступае ў значэнні 'невялікае ўзвышша, узгорачак на паверхні; 'няроўнасць, выпукласць на чым-небудзь' (ТСБМ, т.1, 413). Улічваючы сказанае, ці нельга выказаць меркаванне, што ў форме бугаі тая ж зыходная ўтваральная аснова, што i ў этымона *bug-. Бо пры такім падыходзе таксама вытлумачальным з'яўляецца суфікс -aj-, суадносны з першасным -ы-1-or-. А сама абазначальная адзінка фанетыка-марфалагічнай формай i сваім зместам звязана з балцкімі мовамі (лтш.), i ў іх яе беларускія вытокі. На карысць такой думкі i інтэрпрэтацыя семантыкі лексемы бугай, праўда гіпатэтычная, прапанаваная Ф. Слаўскім: "bugaj:... moźe i bugćr, bugorišče, bugrišče 'kaźde puste wzniesienie, kurhah'" (Slawsky, т.1, 48). Такім чынам, у аснове аб'ектывацыі ягад буякоў словаформай бугаі была, мабыць, вылучальная асаблівасць расліны расці на бугарку ці на купіне. Тады
Дадатковыя словы
абектывацыі, зяўляецца
14 👁