Народныя скарбы. Дыялекталагічны зборнік (2008). Л. П. Кунцэвіч

відно ж было, гито её направіло на тэй ушак (Дзякавічы); С таёй поўсьці, мто над красніПма [кроснамі], на тую нітку вуткаць. Да на дзёды, як дзядуюцъ, да пачапі на шыю да сядзь на шыйицы [печі] да дзёды будуць іці да будзеги бачыцъ. Толькі ні с кем ні гаварі (Жахавічы). Метэаралагічная" семантыка адлюстравана ў выключна значных для народнай хрананіміі найменнях, звязаных з засцярогамі ад летняга градабою i засухі, так званых градавых i cvxix днях. Згодна з традыцыйнымі ўяўленнямі градабой мог спрычыніцца ад парушэння шматлікіх забарон, сярод якіх найбольш істотнай з'яўляецца забарона на працу, асабліва ў полі, у вызначаныя градавыя дні, звычайна ў Градавую сераду, якая, як правіла, папярэднічала Сёмусе ці першую пасля яе, але таксама ў першую пасля Вялікадня [1, c. 356]. У Мазырска-Прыпяцкім Палессі вядомыя ўсе гэтыя значэнні, а таксама значна больш пашыранае, якое, па сутнасці, іх аб ' ядноўвае/пагл ынае: 1) 'серада перад Сёмухай': 1 ёсека пёрэд Тройцэю Градова, кажуць, середа. Ужэ ж, кажуць, треба ахраняца, штоб град не пабіў. Не рабіць. На землі не mpe рабіць. Землі не mpe варушыць (Стадолічы Лельч.); 'Традова серэда. Серада перад Тройцай. Цепер не трэ полоць, цепер градова серэда" (Сямурадцы Жытк. [3, c. 226]); 2) 'серада пасля Сёмухі': Градова серада на Троіцу, ў сёраду. Эта ж яе треба сільна съвяткавацъ, каб град не йшоў. Як яе не сьвяткуеш, дак град рабіцьме ў сялі вреда, збівае дабро. У полі не работалі, коб град не збівал (Жахавічы Мазыр.); После Труйцы Градова серэда. В огороде ніззя нічогд делать, гиоб град не побіў (Кочышча Ельск.); Это после Труйцы mpi дне, это неделя, понеділок, ўторок, потом Градова серада i Cyxi чэтвэр. Градова серада - сяткуютъ, а то град побье огород. Cyxi чэтвэр сяткуютъ, гиоб не було сугиы (Сімонічі Лельч.); 3) 'серада на велікодным тыдні' (Дзякавічы Жытк., Вялікі Бор Хойн.); 4) 'кожная серада ў перыяд паміж Вялікаднем i Ўшэсцем': Am самае Паскі i да самага Ушэсьтя кожда серада - спецыальна ад града: нічаго не делають [не кранаюць ні зямлю, ні ваду]. Градавая серада [кожная з гэтых сярэд] - сьято варавітэе. Землі трогать не нада (Камаровічы Петрык.). Апошняе значэнне, нідзе пакуль болып не зафіксаванае, паказвае на зусім асобы - надзвычай высокі - статус Градавой серады ў лакальнай традыцыі асобнага сяла. Безумоўна, з'яўляюцца вытворнымі ад асноўнага i хранонімы, якія яму спадарожнічаюць, з адпаведнай семантыкай, пашыранай за кошт другога кораня бой- у атрыбутыве: Градоббиная середа 'тое ж, што градавая серада (у розных значэннях)': Есъцъ Градова середа, ена послі Велікодня, не доходя Тро 'щы, Градобойна середа ешчэ называецца. Xmo робіць на гётэ съвето, то его половіну посевоў вубье, а тому, хто не робіў, - нічого (Кіраў Нараўл.); Середа Градобойна, не mpe робіть (Г алубіца Петрык.); Градобой 'верагодна, серада пасля Сёмухі, калі засцярагаліся працаваць у полі, каб не было граду': Градобой на Тро'щу, на Гранди [Граныйм тыдні] (Залатуха Калінк