Я. Т. Вайтовіч 3 НАРОДНЫХ КРЫНІЦ Вёска Цяхцін Бялыніцкага раёна, дзе намі праводзіліся запісы дыялектнай лексікі, знаходзіцца ў зоне сярэднебеларускіх гаворак. Па большасці моўных асаблівасцей гаворка гэтай вёскі адносіцца да паўночна-ўсходняй трупы беларускіх дыялектаў, прычым у моўнай ciстэме прадстаўлены i некаторыя рысы паўднёва-заходніх i сярэднебеларускіх гаворак. Вакалізм характарызуецца дысімілятыўным аканнем i яканнем, але побач з ъ—ы на месцы ненаціскных о i а часам вымаўляецца a або a\ вади, пашня, барада (y слоўніку пішам a)\ побач з i на месцы e, я сустракаецца e: зімля, сіради, eepań. Наглядаецда модная рэдукдыя ненаціскных галосных: бареік, смакіша; пашырана асімілядыя ненаціскных галосных з пераходам а, о, e у у: гурувала, у Мугулёві; даволі частыя змены ы ў a: нажаваць, паталася. У гаворцы назіраецца цвёрдае вымаўленне p, падаўжэнне зычных, няпоўнае аглушэнне звонкіх зычных у канцы слова i перад глухімі. Форма 3-й асобы дзеясловаў таксама ўказвае на пераходны, сярэднебеларускі характар гаворкі: дзеясловы I спражэння маюдь націскны канчатак -ець i e: нясёць — нясё, дзеясловы II спражэння ўжываюдда з канчаткам -а, -я: кура} нося. Лексіка гаворкі ў асноўным з'яўляедца паўночнаўсходняй: вутка, курыца, сілязёнь, пырасёнык, мост (падлога), крыша, арэлі, гутатацца, пруд (млын), абіда, хадзяін i інш., але сустракаюцда лексемы i паўднёва-заходніх дыялектаў: певінь, пацук, страха i інш. Магчыма i паралельнае ўжыванне лексем, уласдівых абедзвюм трупам дыялектаў: бусіл — буцян, нада — трэба, польза — карысць. У гаворцы захаваўся рад спецыфічных лексем, якія ўяўляюць значную цікавасць для мовазнаўства
Дадатковыя словы
вадй, зяўляедца, кўра, сірадй
3 👁