А. А. Крывіцкі, Г. А. Цыхун, /. Я. Яшкін ПРА СЛОЎНІК ТУРАЎШЧЫНЫ У 1980 годзе споўніцца 1000 гадоў Тураву. Зараз гэта гарадскі пасёлак на Прыпяці, які з'яўляецца цэнтрам калгаса «Новае жыццё» Жыткавіцкага раёна Гомельскай вобласці. У старажытнасці ж ён быў сталіцай вядомага раннеўсходнеславянскага княства на Палессі. Вылучыўся Тураў сярод родаплемянных дрыгавічоўскіх тэрытарыяльна-гаспадарчых аазісаў перш за ўсё дзякуючы свайму вельмі выгаднаму ў тыя часы становішчу ў вузле палескіх рачных шляхоў зносін i дзякуючы сваім вялікім прыродным багаццям. Важным рэгіянальным палескім палітычным, эканамічным i культурным цзнтрам Тураў з'яўляўся досыць працяглы гістарычны час, аж да XIV стА У гэтым цікавым кутку Беларусі праводзіцца зараз рэгістрадыя лексікі для складання асобнага дыялектнага (рэгіянальнага) слоўніка. Абследуецца мікрарэгіён, які з'яўляецца бліжэйшым наваколлем Турава. Вылучаецца ён геаграфічна, a таксама i паводле традыцыйных мясдовых уяўленняў аб яго этнадыялектным адзінстве з Typaвам. Умоўна гэты этнадыялектны мікрарэгіён названы 1 П. Ф. Л ы с е н к о. Города Туровской земли. Минск, 1974. Дарэчы, у назвах многіх вёсак каля Турава (i ў легендах аб іх паходжанш) «праглядваюць» старажытныя функцыянальныя аб'екты гэтага цэнтра i яго тапаграфічныя абрысы. Так, Дварэц — гэта, безумоўна, назва гаспадарчага двара князя ў мінулым i, напэўна, указание на яго месца; Пагост ля вусця Сцвігі i Сямігосцічы на Прыпяці (мясцовае i Сямугошчы) былі, відаць, некалі «гасціннымі» (гандлёвымі) пунктамі Турава; Чэрнічы — гэта, магчыма, пазнейшая трансфармацыя старога наймення нейкай тураўскай манастырскай гаспадаркі, якая была тут колісь пры паромнай пераправе праз ГІрыпяць; Старажоўцы на Сцвізе напамінаюць аб «старожах» на дальніх подступах да Турава i г. д. Гл.: М. Е. Б р у й. Тураў i наваколле.— «Беларуская лінгвістыка», вып. 5. Мінск
Дадатковыя словы
абекты, зяўляецца, зяўляўся
3 👁