Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

ся — прозабыв солдат набручника. Рам., БС, III, 427. НА'БРЫ ДЗЬ ж. Лагард. Зброд. Я выступлю ў нашай газеце, папярэджу «Беларускі очаг», усіх знаёмых i незнаемых беларусаў, каб асцерагаліся рознай набрыдзі. Губ., ДП, 315. НАБРЬГДЛЫ прым. Надакучлівы, апрыкры. Нават калі, змогшыся, заснуў, нейкі недарэчны набрыдлы сон не дау спакою. Саб., I, 99. НАБЫ ЧЫ ЦЦА зак. Насупіцца i глядзець з-пад ілба. Ледзь калёсы рушылі па вуліцы, ён, набычыўшыся, маўкліва падаўся ўслед. Мел., V, И. НАВАЛАЧ ж. Бяда, няшчасце. I што мы такого зрабілі з Піліпам, што нас насцігла такая навалач. Лупе., ВТ, 89. НА'ВАЛАЧЧА н. Шмат непрыемнага, што абрушваецца на чалавека. За часам, за навалаччу турбот радзей i радзей успамінаў ужо Ганну. Мел., VI, 286. НАВАЛО'КА м. Груб. 1. Не тутэйшы. Гаспадара ўжо даўно няма на свеце, а хату яго i цяпер завуць Пятровай, хоць колішняя Пятрова жонка прыняла сабе за прымака нейкага навалоку Міканора. Саб., II, 129. 2. Лагард. Варожыя людзі. Можа, i праўда ў чалавека прачнулася пачуццё любві да радзімы, бо чаму ж ён не хоча выслужыцца перад гэтымі навалокамі-чужынцамі? Саб., I, 241. НАВАЛЬНГЧЫЦЬ незак. Цешыцца сваёй сілай, заліваючы берагавую пойму. Бачу, як навальнічыць вышаў з берагоў крутарогіх Сож. Дуд., ЗС, 16. НАВАРАЧА'ЦЬ (наворочать) незак. Паварочваць (даць іншы напрамак чаму-н.; прызвычайваць, прывучаць жыць па-іншаму). Свекорка татка не отбороняе, Ще нагаечку подкидав: Бій мой сыночек, бій научай, Под свой обычай наворочай. Радч., ГНП, 16. Н АВЕРХ прысл. Звыш, у прыдачу. Узялі браты каня, тысячу рублей наверх i паехалі дамоў. ЧК, II, 35; Гадкае Чач. НАВЕ'СЦІф навесці на пуць — навучыць чаму-н., дапамагчы ўладкавацца ў жыцці. Ну, я тябе навяду на путь! Рам., БС, III, 76; Перарост Гом. НАВГЛЬШ К м. Дзяржанне. / Карней Пятровіч рабіў то на пасецы, то перад касавіцай майстраваў граблі i доўгія навільнікі, то вяршыў стагі. Дан., MH, 59. НАВЫ'ШНІ прым. Усявышні. Muколай, угодничак Божжія, заступит ты наш навышній, ослобони! Рам., БС, IV, 15; Гом. НАВЯРНУ'ЦЦА (навернуться) зак. Накрыцца. Да тая мышка взяла од ей ключэ, од дзеўкі, а ее ўсказала корыто большое ў хатцэ, i сказала, штобы ане под корыто подлезла i навернуласе корытом. БКЭ, № 13; Камаровічы Маз. Ана І легла i навернуласе. БКЭ, № 13; Камаровічы Маз. НАВЯЧЭ'РАЦЦА зак. Павячэраць многа, уволю. Ну, я навячэраўся. Палт., КС, 28. НАГАРО'ДА (нагорода) ж. Узнагарода. Вынесьце мене, будзе вам нагорода веліка од майго бацькі. БКЭ, № 7; Камаровічы Маз. HATIHKAM прысл. Сагнуўшыся. Ля сваіх варот прыпыніў каня, узваліў на плечы пень i нагінкам нанёс яго ў двор. Кап., СЖЛ, 15. Н А Т Л Е прысл. Вельмі, надта. А брат у яго быў нагле багатый. БКЭ, № 24; Камаровічы Маз. НАДЗЕЖ А ж. Надзея. Ты едь, мая надёжа, не загуливайся. Рам., БС, I—II, 42; Беліца. НАДКРА'ШАЙ прысл. Прыгажэй. Няма надкрашай, як наша Зоська. ЗП, 254; Другая Слабодка Петр. НАДРЫ ХНУЦЦ А зак. Зневаж. Адаспацца. 1 не спаць. Днём можна надрыхнуцца! Мел., I, 141. НА'ДСЫ Р прым. Сыраваты, Елі