Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

лавічы Раг. Жысць, кажу, у нас з табой немаведама якая. Губ., БК, 4. Параўн. жыз н я, ж ы з ь, ж ы т к а. ЖЫ'ТКА ж. Тое, што ж ы д к а. «Жытка мая була нялёгкая»,— сумна ўздыхае яна. Палт., КС, 92. Жытка то жытка, ды i самі вінаватыя. Мел., V, 225. ён наш, без яго i мы, i жытка наша — не жытка. Сач., Д, 147. Жалитца адна маладзица, што ёй ат гаспадара жытки нема. Серж., СРБП, 44; Лучыцы Маз. Параўн. жыз н я, ж ы з ь, жыс ц ь. Ж БІТЛО' н. Жыллё (месца, дзе жывуць людзі). Відаць, ужо моцна падступіла хвароба... i мяне пацяенула да бліжэйшага чалавечага жытла. Шам., ВТБ, 98. Зляцеліся да жытла вароны. Шам., V, 17. ЖЫТНЁУКА ж. Зерне жытняе. Пасаромлены камендант мусіў выдаць два цяжкія кулі залацістай жытнёўкі. Шам., V, 17. ЖЫ'ТНІК м. 1. Хлеб з жытняй мукі. У тую раніцу маці спякла жытнікі. Кап., СЖЛ, 56. 2. Гатунак яблыкаў. Іншы, скажам, надумаў сабе садок завесці — бегае, шукае перш за ўсё жытнікаў, пуціначак ці там крымак якіх. Рак., СЛС, 161. ЖЬГХАЦЬ незак. Пралятаць з шыпеннем, свістам (пра кулю). Міця памятае разлютаваны крык, вогненныя пісягі трасіруючых куль, якія жыхалі каля самых вушэй. Нав., CT, 344. 3 ЗААСЯНЕ'ЦЬ зак. Павярнуць на восень. Дый паспрабуй прывыкнуць — лета як лета, а ледзь заасянее, пачынаюцца туманы. Сач., ЧН, 177. ЗАБАЖ А'ЦЬ (забожаць) зак. Захацець (смерць як захацець, моцна). Аж мой милый з Москвы йдеть; пришовши в бел постель лег, забожав. милый ключавой воды. Рам., БС, I—II, 42; Юркавічы Гом. ЗАБАРБГЦЦА зак. Забавіцца, затрымацца. Як поехав мой миленькій, да й там забарився. Рам., БС, I—II, 428; Гом. Пусти, мати, погуляти, Я не забаруся, Я с хлопцами подражнюся Дай назад вернуся. Радч., ГНП, 33; Гом. ЗАБА'УКА ж. Забава (пацеха). Добрая забаўка для дзяцей i пенсіянераў! Шам., V, 229. ЗАБА'ЧЫЦЬ зак. Убачыць. А в клеть идучи, задачу, а с клети идучи, заплачу. Радч., ГНП, 84; Гом. ЗАБІ'ДЗЕЦЬ (забидеть) зак. Пакрыўдзіць. Ободва жили яны умести, а тоды подялилися, и большій забидев меньшаго. Рам., БС, III, 390; Нісімкавічы Раг. ЗАБРА'ЦЦА (зобрацца) зак. Сабрацца. Назаўтра зобралісе людзе ховаць етых хлопцов, ажно аны ішчэ по гарцу iмперъялов достали. БКЭ, № 32; Юравічы Рэч. ЗАБУ'МКАЦЬ незак. Пачаць тучна мармытаць, як у бубен. Потым крадком глянуў на старую i забумкаў. Кап., СЖЛ, 24. ЗАБУЯ'НЩ Ь зак. Забушаваць, раздацца. Забуяніла ў полі рэхам: «За мужыцкую праўду — у бой!» Дуд., СС, 9. ЗАБЬГУЛІВЫ прым. Забыўчывы. «А вы сталi забыўлівым, Пётр Васільевіч»,— жартам прамовіў Пісарэнка. Гам., ША, 116. ЗАВАДА'ТАРКА ж. Зачыншчыца. Праз усе гады, калі Валя вучылася ў старэйшых класах школы, яна была завадатаркай. Саб., ЖЗ, 15. Камароўскія гандляркі хутка прызналі маладую Лявонічыху за сваю завадатарку. Шам., V, 387. ЗА ВАД ЗЯ ТА аг. Чалавек, які гарачыцца, спорыць. 1м ёсць пра