Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

Бух. Мужики целюх пану ў ноги й падаюць прашэне. Серж., СРБП, 81; Лучыцы Маз. ЦЯН ЬКАМ І прысл. Нацянькі. Жанчыны хуценька апрануліся, схапілі сёе-тое з адзежы, трохі яды i цянькамі выправіліся ў лес, каб мо там перабыць, перасядзець б яду-навалу. Саб., I, 261. ЦЯП ЕЛ Ь Ц А н. памянш. вогнішча, касцёр. Хвілін колькі назад было жаданне забрацца глыбей у путчу, недзе на першабытнай палянцы паміж векавых сосен раскласці маленькае цяпельца... Шам., V, 10. ЦЯПЕФЫЧА прысл. Тое, што цепе р с я. Цяперыча ён стау зусім бедны. ЧК, I, 249; Мяркулавічы Раг. ЦЯРО'М (тяр ом) м. Церам. Ишлапошла млада Ганулька, На высок тяром косу часать. Рам., БС, VII, 35; Гом. ЦЯРУШ АНКА ж. толькі адз. Пацяруха (здробленая салома). Ен убачыў, што веласіпед ляжыць ужо ў задку, дзе ў цярушанцы прымасціліся бітоны. Дан., ЗА, 60. ЦЯСІ'ЦА (тесица) ж. Дошка чэсаная. Мне к маточки в гости идтить, По кладочци к мамочци, по брусочку и к браточку, По тесице и к сестрице. Радч., ГНП, 30; Гом. ЦЯСНЕ'ЧА ж. толькі адз. Цесната. Навошта яму гнацца за нечым вялікім ды век свой біцца у цяснечы гарадской? Рак., В, 286. ЦЯСО'ВЕНЬКІ (цісовенькі) прым. ласк, зроблены з чэсаных дошак. Ох вы, столікі ж да мае, Вы цісовенькія. РП, 438; Граб'е Акц. ЦЯЦЕ'РАНЬКА ж. заал. ласк, цяцера. Як ляцела да цяцеранька — Пе ўчора, а цяперака. ЛБВ, 526; Жытк. ч ЧАБО'Т (чобат, чобот) м. Бот. Люлі-люлі, Паляцелі вулі Да селі на вароцех У красных чабоцех. ДФ, 162; Салтанаў Рэч. Хваліцца чабатамі перад каралямі.— «Такіх чабатоў няма ў каралёў». ЗП, 304; Прыбыткі Гом. Бабусенъка дагадалася, В одзин чобат обувалася. Шэйн, III, 388; Ельск. Подала ему чоботы, а он ё чоботом ударыў. БКЭ, № 42; Рэч. ЧАБО ЦІК м. Памянш. да ч а б о т. «Ой, што нашаму Іванку прынеслі?» — «Красныя чабоцікі Па самыя жывоцікі», ДФ, 166; Гом. ЧАВАНУЦЬ зак. Здавіць. Не чаванеш яму горла так, штоб храснуло, як у кураняці. Мел., VI, 456. ЧАВГЦЬ незак. да ч а в а н у ц ь. Душыць! Чавіць вас трэба! Мел., VI, 133. ЧАКУДРЬГК у знач вык. Кулець. Большы брат пайшоў, выйшаў на двор i чакурдык пад вугал, баіцца туды ісцІ. ЧК, I, 67; Рудня Чач, ЧАЛЕ'СНІК м. Качарэжнік. Дык незнарок чыркнулася ў чалесніку аб качаргу i вымазалася ў сажу. Лупе., ВТ, 6. ЧАЛЯ'ДАК (челядок) м. Слуга. 3 батракамі говора и с челядками говора. Рам., БС, I—II, 4; Карма Раг. Ч А Л Я Д К А жан. да ч а л я д а к. Прыйшоў лось да калодзезя, Панова чалядка воду бярэ. КЖЧК, 248; Перарост Гом. И чалядка ведры побила, коромиеял поломала и заплакала. Рам., БС, III, 1; Перарост Гом. ЧАМЯРВА' ж. Зборн. Дзетвара. Свая чамярва такая, што ўсіх ратоў не пазатыкаеш. Саб., БАС, 166. «От, чамярва»,— быццам жалячыся, ужо гаварыў стары мне. Рак., В, 4. ЧАМЯРНГЦА ж. Назва хваробы, калі баліць галава, або жывот, або паленіца. Отвящаа Господъ Бог Сус Христос: одна чамярница, другая западница, третьтяя паралоги. Рам., БС, V, 128; Раг. ЧАНЕ'Ц м. Манах. Ну, тяпер, заи