Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

ТЫ'ЦКАЦЬ + тыцкаць у вочы — часта гаварыць, упамінадь у гаворцы пра каго-н., як бы папракаючы ім. Што ты тыцкаеш у вочы гэтым Кляпнёвым! Шам., V, 42. ТЬГЦНУЦЦА зак. Перан. Паткнуцца, сунуцца. Валодзя тыцнуўся ў кабінет дырэктара, але там было поўна народу. Нав., ТСЗ, 79. ТЭЖ прысл. Таксама. Змей ажно здзівіўся i даў яму другі столок, тэж залезны, але мацнейшы. ЧК, I, 231; Петр. У УБЕ'РАНЫ прым. Прыбраны, убраны. Прыходзіць к ёй трох кавалеров: два убераные, што толькі глядзець. БКЭ, № 18; Камаровічы Маз. УБІВА'ННЕ (убнваньне) н. толькі адз. Збіванне. И ты раба божая ня бойся ни ўбиваньня, ни валяньня, ни чижолаго подыманьня. Рам., БС, V, 55; Красная Буда Гом. УБІРА'ЦЬ незак. Губіць, знішчаць. И была змяя колись. Дак яна убирала людей. Рам., БС, IV, 17; Гом. УБО'ЖЧЫ прым. Бедны, убогі. Що як бываа якаа бяседа, дак богатага садять на кут, а убожчаго ля печки садять. Рам., БС, IV, 105; Маркавічы Гом. УБЭ'ЙДАРЫ ЦЬ зак. Тое, што с п а т р а ш ы ц ь. Я яго на дарози убэйдарую, а с тобой повянчаюсь. Рам., БС, III, 163; Навасёлкі Раг. Параўн. с т р а б i ц ь, с т р а ц і ць y l знач. УВАБРА'ЦЬ зак. Прагна з'есці, уплясці. Варэнікаў іхніх украінскіх з вішнямі я зараз бы цэлае вядро ўвабраў. Дан., ЗА, 38. Сам увабраў бы, калі б зварыла. Кап., СЖЛ, 7. Параўн. у л а д а в а ць II. УВАЖ А'ЦЬ незак. Зважаць. Людзей слухай, а свой розум май и ни на кого не ўважай. Серж., СРБП, 99; Лучыцы Маз. УВАЗН АЦ Ь зак. Уведаць. Арол кажа: «Выпусці-ка цяпер мяне сіл ceaix увазнаць». ЧК, I, 246; Мяркулавічы Раг. УВАМЛ Е'ЦЬ зак. Абамлець. Калі праўду казаць, дык я i ўвамлеў, быццам мяне хто варам абліў. Саб., БАС, 38. УВАРО'ТКІ прым. Вёрткі, спрытны. Что у тебе, жабка, ручки коротки? — Хоть коротки, да у воротки. Радч., ГНП, 55; Гом. УВГШ НАСЦЬ ж. толькі адз. Спрыт, умение паспяваць рабіць. «Ля малатарні ўвішнасць патрэбна!» — прамовіў Халімон строга. Мел., V, 96. УВЯРЦЕ'ЦЬ (увяртеть) зак. Перавязаць. Лняла царевна з сябе шовковую хусту, порвала яе и ўвяртела яму раны. Рам., БС, III, 77; Перарост Гом. УГАМО'Н м. толькі адз. Спакой. Во няма на цябе ўгамону. Шам., ВТБ, 337. УГА'РАК м. Тое, што згарэла не да канца, часткова. И послала усих девок збирать угарки, што с обоих концов паляны. Рам., БС, IV, 117; Доўск Раг. УГЛЕ'НУЦЬ зак. Угледзець. Як тые воўкі ўгленулі, дак побеглі ў лес. БКЭ, № 11; Камаровічы Маз. УГНА'ЦЬ зак. Выгнаць, прагнаць. Тут седзяць злыдні под печью, трэба іх угнаць. БКЭ, № 16; Камаровічы Маз. УГРЭ'У м. Месца, нагрэтае (угрэтае) сонцам. Каваль сядзеў на ўгрэве, паглядаў на чыстае, без ніводнага воблачка, неба i думаў. Дан., Н, 5. ён прыходзіў на той узгорак ранняй вясной, калі толькі-толькі на ўгрэвах знікаў снег. Дан., МН, 57. УГУ'КНУЦЬ зак. Гукаперайм. Выказаць згоду (сказаць «угу»). Валодзька ўгукнуў, i дзядзька