Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

падасінавІкІ, падабабкІ. Саб., ЖЗ, 167. Параўн. т р у х л я. ТРУ'ХЛЯ ж. толькі адз. Toe, што т р у х л а с ц ь. Дзьмухне вецер — i, здаецца, паляціць, як пясчынка тая, рассыплецца, як бы трухля. Мел., V, 89. ТРУХНУ'ЦЬ зак. Страсянуць, скалануць. Выехалі яны за вёску, ён свайго каня ўзяў за хвост i трухнуў яго, усё выскачыла, толькі кожа асталася ў руках. ЧК, I, 66; Рудня Чач. ТРЫ МКАТАЦЬ незак. Тромкадь, найграваць. A можа, то лірнік Трымкоча на ліры, Што час настав, Калі ўжо не будзе мо бойкі тае. Грам., B, 52. ТРЫ СЦЕ'Н м. Toe, што трохс ц е н к а. / хату гэту, i трысцен, лічы, сам зрабіў. Дан., Ж-, 12. ТРЭ'БА ж. Клопат (справы). Ды досыць ужо асалоды! Бяжыць апранацца хутчэй, Бо хатнія трэбы-турботы Таксама не ссунеш з вачэй. Грам., B, 102. ТРЭ'ЙКА (трэйко) прысл. Toe, што т р о й к а. Трэйко подходзили к сваим гумнам, але не познавали свае будоўли. Серж., СРБП, 46; Лучыцы Маз. Параўн. т р о й ч а, у т р э й ч ы. ТУДО'ЙМА ж. У той бок, той дарогай. На тудойму ишла — Сыр знайшла, А з тудоймы ишла — Два знайшла. Шэйн, III, 413; Дзякавічы Маз. ТУЛ АУЦ А н. памянш. тулава. А майму куму да ўсё тулаўца. РП, 393; Par. ТУМ АР м. Багач. Бач, тумар які! На два двары жыве, у дзвюх цэрквах прав'щь. Рак., С Л С, 108. ТУПТА'ЦЬ незак. Тупаць (біць капытамі зямлю). Бацькову кони тупчуць, рогочуць, Молодую везци не хочуць. Шэйн, III, 420; Дзякавічы Маз. ТУРБА'ЦЫЯ ж. Турбота, хваляванне. К часу, калі скончылася ўся гэтая турбацыя, цягнік ужо выскачыў на шырокі палявы простор. Краўч., НХП, 312. ТУРБО'ТЛІВЬІ прым. Вельмі турботны, клапатлівы. Марыне хацелася расказаць яму, як выйшла яна вось сюды, кіламетраў за сорок ад свае вёскі, замуж, як яны пабудавалі хату, двор, які турботлівы Ігналь. Лупе., ВТ, 99. ТУ РКАННЕ н. толькі адз. Буркаванне. Да рэдзенькага хмызу праляцела стайка дзікіх галубоў. I адразу адтуль данеслася турканне шызара. Дан., НД, 48. ТУРКАТА'ЦЬ незак. Буркаваць. Чуючы блізкае цяпло, нават галубы прыляцелі: туркочуць на ўзлессі, на дубах. Нав., СТ, 83. ТУ'ХКАЦЬ незак. Глуха стукаць нагамі (гукапераймальнае). За ім, цяжка дыхаючы, бег Сашаразанец, тухкалі мокрымі ботамі астатнія..Нав., ТСЗ, 31. ТХАЦЬ незак. Патыхаць (вылучаць пах). Цёплыя кулідкі хлеба тхалі ў нос духмяным пахам. Кап., СЖЛ, 65. ТХЛАНЬ ж. толькі адз. Твань. Пахла травамі, прэлаю карою, тхланню. Сач., Д, 175. Ведзе их у гущэчу да ў тхлань. Серж., СРБП, 46; Лучыцы Маз. ТЫ 'Ж ДЗЕНЬ м. Тыдзень. Я табе, Мар'я, грабянец заказаў. На тым тыждні прынясу. Нав., СТ, 220. ТЫ'РКАЦЬ фнос тыркаць — заглядваць. ён заўсёды выбірае пад жытло такія вось закіданыя, непрывабныя з выгляду хаціньі, куды начальства залішне нос не тыркае. Нав., СТ, 193. ТЫРСА' ж. толькі адз. Апілкі. Былі яны абодва ў майках, зацярушаныя тырсою. Кап., А. ТЫРЧКО'М прысл. Тарчма. На два бакі i тырчком мачаць будзеш картаплянікі ў смятану, толькі навучыся касщь. Кап., СЖ Л, 34. ТЬГЦКАННЕ я. толькі адз. Перан. Звяртаць увагу на што-н., зробленае дрэнна, як бы папікаючы. Корней вырашыў ёй адпомсціць i за злога хлопчыка, i за гэтае маўклівае прыбіранне, якое было што тыцканне: якія, маўляў, вы неахайныя! Шам., ВТБ