Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

САМО'ХАЦЬ прысл. Mi ж вольна, мімаволі, самі па сабе. A калі няма сну, думкі самохаць лезуць у галаву. Саб., I, 146. СА'НКІ-САМ АЦЯ'Ж КІ толькі мн. Toe, што с а м а т у ж к і. Колькі бярвення — якое там бярвенне — жэрдачкі асінавыя! — прывезлі чырвонаармейцы, a рэшту Хвядора дзве зімы вазіла з лесу сама на санках-самацяжках. Шам., ВТБ, 22. САНО'Т м. Сенат. Толькі цару трэба было якісь бумагі із саноту. ЧК, II, 25; Шарахоўскія Буды Раг. САП Л ІТЧЫ К м. ласк, дзіця, якое ходзіць не ўціраючы нос. Першы ён у мяне, унучак. Першанькі! Думала, не дачакаюся ужо — гады ж ідуць! Ды вось бог дау, дачакалася гэтага сапліўчыка. Карш., С, 44. CAPAKO'FKA ж. Лік, калі за яго аснову бярэцца лічба сорак, Колькі табе... над дзве саракоукі ўжо ёсць? Рак., В, 231. САРАМАТАВА'ЦЦА (соромотовацьса) незак. Саромецца. Дау Бог ёй сына такого, i соромотоваласе ана годоваць пры сабе, што будуць людзі сьмеяцьса, дак пусьціла на морэ. БКЭ, № 15; Камаровічы Маз. САРАЧЫ'НЫ прым. Сарочын. У вяршалінах асталіся леташнія сарачыныя гнёзды. Лупе., ВТ, 102. САРО'М ЛІВА прысл. Сарамліва. Янук асцярожненька прысеу на бліжнім пяньку i саромліва ўтупіўся ў зямлю. Дуд., М., 73. САРПА'НАЧКА (сарпаночка) ж. Памянш. да с а р п а н к а. А вы, приданочки, тонкіе сарпаночки, Тонкіе, беленькіе, с паперем ровненькіе. Шэйн, III, 442; Дзякавічы Маз. СА РП А Н К А ж. Ткац. Палатно тонкае. Эр., ОБП, 113; Брагін. Параўн. с е р п а н о к. СА СГЛ ІЦЬ (сосилить) зак. Aciліць, адолець. Я едва яе сосилав утопить! Рам., III, 384; Том. САСМ ЯТЧЫ зак. Сасмагнуць. Меншыя нашы — Грышка І Косцік — зусім сасмяглі, аж румзалі ужо. Сач., А, 91. САСНАВА'ННЕ (соснованіе) н. Двор, сяліба. Золотник золотый, стань на своем мести, на золотом кресли, на батьковым соснованій. Рам., БС, V, 55; Васільеўка Гом. САСТРО'Щ Ь зак. Збудаваць, Ад чаго ты састроіў на маёй зямлі горад? ЧК, I, 250; Мяркулавічы Раг. САТО Н КА ж. Маленькі сатана, Тольки хоцев етыя перщаточки зняць — откуль бывши, сычас сатонки дзвери позачиняли, npiўкрапили дом. Рам., БС, III, 162; Навасёлкі Раг. СА Ц Ь М ЕЦЬ зак. Дагарэць без полымя, тлеючы. Агонь, забыты людзьмі, хутка апаў, сацьмеў. Мел., VI, 98. СА Ч А К м. Памянш. Сачок (адзенне жаночае). Велікаваты, па ўсім відаць, матчын сачак сядзеў на плячах мешкавата, нехлямяжа. Сач., Д, 164. САЧЫ'СТЫ прым. Перан. Вільготны (пра зямлю). Зямля сачыстая, вясковая! Грам., В, 86. СВАРАЧА'ЦЬ (сворочать) незак. Перан. Спакушаць. Я калину ломала, На дорожку бросала, Дружка сворочала. Дэмб., ООМГ, I, 587; Свяцілавічы Раг. СВАТКА м. ласк, сват (той, хто сватае каго-н. каму-н.). Сваткасоловейко щабеча раненько, а зязюля свахной и ўсе хорошенько. Рам., БС, I—II, 214; Том. СВ А Х Н А ж. Свацця (хто сватае каго-н. каму-н.). С ватка-соловейко щабеча раненько, а зязюля свахной и ўсе хорошенько. Рам., БС, I—II, 214; Том. Параўн. с в а ц ю х н а. СВА'ЦЮ ХНА ж. Тое, што с в а хн а. А гэта будзе мая свацюхна... ВП, 325; Чамярысы Браг. СВА'Ш АЧКА (свашечка) ж. ласк. свацця. Да вжеж я крывеа: Куны мои позмокали, А соболи позвисали, А свашечки поосипали