Народная лексіка Гомельшчыны ў фальклоры і мастацкай літаратуры (1983)

Яё — выцягнуў ногі i болей не варушыўся — выпрастаўся праўцом. Сач., Д, 105. Сама праўцом стаяла на прыступцы сеялкі — правярала, кажа, нормы высеву. Саб., ЖЗ, 52. ПРАХА'ЦЬ (прохаць) незак. Прасіць. Кумочек, голубочек, соловейко, прохаю цябе, не би майго горшка, бо ён жа у мяне не npoстый. Шэйн, III, 386; Ельск. // Запрашадь. Трэба братку жаніць, а сястру замуж аддаці, а сястру замуж аддаць да на вяселейка прахаць. ВП, 393; Toнеж Лельч. ПРАХО'Н м. Праход, адтуліна, праём. Затым у прахоне паказалася аксамітная расквечаная хустка жоўтага колеру. Лупе., П, 74. ГІРАХУ'КАНЫ дзеепрым. Адталы ад хукання. У прахуканую шыбу акна Валя ўбачыла вялізны гмах Дома ўрада, дзве стройныя вежы прывакзальных высотных будынкаў. Саб., ЖЗ, 22. ПРАЧУМАКАВА'ЦЦА (прочума коватда) зак. Прагуляць (правесці час у п'янстве, гулянках). А уже ж чумак прочу маков ав с я: згубив штаны, учкур оборвався. Рам., БС, I, 205; Перарост Гом. ПРАЧУХА'НЕЦ + прачуханца даць — прабраць за што-н. Як толькі паклічаш на бюро райкома, каб прачуханца даць за камунальную гаспадарку,— адразу хапаецца за паясніцу І цэлы тыдзень войкае. Губ., КНП, 381. Прачуханца мо добрага дала? Саб., ЖЗ, 56. ПРАШ АЛЮ ХА'ЦЦА зак. Зневаж. Прашлындаць, прашвэндаць. Прыедуць у вёску, прашалюхаюцца сюды-туды i паехалі. Сач., Д, 198. ПРАШ АЛАПУ'ЦЩ Ь зак. Зневаж. Прабадзядца. Прашалапуціў год дома — i от сюды. Саб., БАС, 103. ПРАШ КАНДЫБА ЦЬ зак. Прачыкільгадь, прайсці кульгаючы. У першы ж дзень ён даволі спрытни прашкандыбаў па ўсёй вёсцы, не мінуў ніводнай знаёмай хаты. Краўч., НХП, 11. ПРАШ ЛЭ'МАЦЬ зак. Прашлёпаць. Моўчкі прашлэмала ў роскошных, не аб назе бацькавых апорках міма мяне ў сенцы, моўчкі адчыніла хату, моўчкі поставка на стол даёнку. Сач., АП, 244. ПРАШЫВА'ЦЦА незак. Перан. Праходзідь, прабірацца з цяжкасцямі куды-н. Балахоўшчыкі ці не, а от жа, грэц яго, i цераз граніцу прашываюцца. Мел., V, 143. ПРО'ВЕДЫ мн. Тое, што п р а ве д к i. Вечарам прыйшоў у проведы млынар Забела, i хворы загадаў яго пусціць да сябе. Нав., БС, 334. ПРО'ЗВІСКА ж. Прозвішча. Быў сабе адзин дваранин, па прозе иску Петроўськи. Серж, СРБП, 138; Камаровічы Маз. ПРО'ЛУБКА ж. Тое, што прас е чка. Ти к полыньне поде яде, альбо к пролубцы. Рам., БС, IV, 9; Гом. ПРО'СЕКА ж. Прасека. Я крочу І крочу прамой просекай, якая цягнецца далёка-далёка, аж у сиседняе Ситкойскае лясніцтва. Дан., М|П, 45. ПРО'СКУРКА ж. Просвіра, просвірка. И сено тэе, што цераз усе гэтае коляды стояла куцця, оддаць па крошцы ўсякай скоцины, бо гэтае сено не равнюючи для скоцины так, як ле нас проскурка. Шэйн, I, 48; Кочышчы Маз. Поповна плаче — проскурки хоче. Радч., ГНП, 42; Гом. Параўн. п р а с к у р н я т к а. ПРО'СТРАНЬ ж. Прастора, абшар, 3 далёкага тылу паступова падыходзілі войскі розных родаў — артылерысты, танкісты, пехацінцы, сапёры — расцякаліся па нізкай, б агат ай балотамі i лясамі пространі. Мел., II, 135. А яе цёмна-сінюю пространь паласнула ўжо першая нясмелая маланка. Дан., ЗА