Народная лексіка (1977). А. А. Крывіцкі, Ю. Ф. Мацкевіч

 ◀  / 289  ▶ 
Лучыц-Федарэц АДМОЎНАЯ ЭКСПРЭСІЎНАЯ ЛЕКСІКА Матэрыялы для слоўніка Брэстчыны Лексіка, разглядаемая ніжэй, ужываецца ў вёсцы Акропна Драгічынскага раёна Брэсцкай вобласці. У мове яе жыхароў адсутнічае аканне, яканне, цеканне-дзеканне i іншыя найбольш яркія рысы беларускай мовы. ё й уласцівы асноўныя рысы брэсцка:пінскіх гаворак. Галоўнае, што адасабляе гаворку вёскі ад суседніх,— гэта наяўнасць дыфтонга іэ, які выступав пад націскам на месцы a('a) пасля мяккіх зычных (y тым ліку i шыпячых) i ŭ (йот), апрача займенніка я 1, а таксама наяўнасць тука i ў адпаведнасці з *e. У адзначаным дыфтонгу першая частка (элемент г') складае па працятласці дзесьці толькі 1/3 другой, націскной часткі. У нашых запісах у транскрыпцыі матэрыялаў адлюстроўваюцца не ўсе асаблівасці мясцовага вясковага вымаўлення. Не адзначаецца паўмяккае вымаўленне галоснага э (паўмяккае вымаўленне i передаецца праз a), глухасць звонкага зычнага перад глухім (асабліва перад к; [лошка] — у запісах ложка, [тронишка] — у запісах тронижка), дыфтонг {э прадстаўлен літарай e, вымаўленне гука ы атаясамліваецца з e, гук ы ў радзе пазіцый вельмі цяжка акрэсліць, бо ён можа набліжацца або да э, або да ы. У адпаведнасці з тукам ы (*y) у гаворцы адзначаецца тук э: мэш мыш', сэн сын'. У гэту падборку трапіла пераважна лексіка з адмоўна-эмацыянальнай характарыстыкай, таму што, як вынікае з папярэдняга агляду экспрэсіўнай лексікі в. Акропна, такая эмацыянальная лексіка тут прэваліруе. Гіпакарыстычныя формы з'яўляюцца або агульнавядовымі, або малацікавымі па паходжанні i ўтварэнні. 1 Гл.: Д. C. Ц е л я н ц ю к. Аб дыфтонгу йэ ў гаворках Пінскай вобласці.— Працы Інстытута мовазнаўства АН БССР, вып. 1. Мінск, 1954, стар
Нават дробная праўка будзе карыснай. Не стаўце знак націску, каб слова лепш знаходзілася праз пошук.

Дадатковыя словы

зяўляюцца, тронйжка, тронйшка
2 👁
 ◀  / 289  ▶