ж здараецца інакш, дык гэта здаецца пародыяй i ўжо зусім іншае ўзгадваецца пры гэтым: не маці над калыскай малодшай сястрычкі с суслай ці ля печы с чапялёю, не ўласнае дзяцінства i не любыя сэрцу аж да яго трымцення краявіды, а нешта чужое, халоднае i абыякавае да цябе. Хто памятае сваю маці, хто згадвае, як яна гаварыла, той працягвае жыць разам з ёю. Хто не адракаецца ад роднай мовы - не губляе ніколі ў душы сваіх бацькоў; адрачыся ад іх - ганьба i вялікі грэх. Бог напэўна запытае, чаму пагрэбаваў дадзенай Ім мовай, зганіў, збэсціў Яго дарунак. За сваё жыццё я так i не прызвычаіўся гаварыць па-іншаму. Толькі ў вялікім гурце, пры чужых" гавару на языке", міжволі, неўзамет для сябе блытаючы яго ca сваёй гаворкай, i, канешне, з адпаведным акцэнтам. I нярэдка нядобра дзіўлюся з тых, хто лёгка шпарыць" інакш, чым я, i ніколі не зайдрошчу ім. I ў сям'і гавару на той мове, што жыве ва мне здаўна, якую ўзгадавала i зберагла для мяне маці... Аднойчы чуў па радыё ў выкананні спевака Іосіфа Кабзона нашу песню "Вы шуміце, шуміце нада мною, бярозы..." ў перакладзе на рускую. Можна паважаць гэтага спявака за яго голас, за ўменне падаць песню. Але на гэты раз я не атрымаў поўнага задавальнення i яшчэ раз упэўніўся: кожная мова прыгожая па-свойму i нельга нішто без страт перакладаць з адной мовы на іншую, а тым болын песню. Дарэчы, больш ніколі не чуў згаданага музычнага твору ў такім выкананні. Сёння не ведаць сваёй мовы, не перадаць яе нашчадкам - i смешна, i грэшна. Бо нічым чужым яе не заменіш без таго, каб не згубіць нешта сваё. Чужое для нас - не заўсёды прывабнае, якое б дасканалае яно ні было. I, да таго ж, яно бывае няўдзячным, вераломным, бо выціскае з ужытку карэннае наша. I мы павінны берагчы тое менавіта сваё, што робіць нас людзьмі сярод іншых. Не губляцца сярод усіх, а іменна вылучацца; народ, як i чалавек, павінен быць не столькі часткай агульнай масы, колькі самім сабой, існаваць як асоба, народ-асоба. Толькі гэта прыдае яму значнасці, гонару i павагі ад іншых. Шмат тых, хто збярог i зберагае нашу мову. Іх нават вельмі многа. Гэта тыя, што сёння гавораць толькі па-беларуску. Гэта i тыя, што колісь гаварылі на ёй, - нашы шматлікія продкі. Яны некалі карысталіся роднымі словамі, а рускую мову звычайна не ўжывалі. Больш таго, урэзалася ў памяць, як вясковая жанчына сароміла рускамоўнага "гарадскога гультая": "Не крыўляйся, гавары добра". Не ведаю, як чужыя мацяркі, а мая маці скарыла нас, сваіх дзяцей, гаворкай. Яшчэ малалеткамі мы ўспрымалі яе мову як належную
Дадатковыя словы
сямі
8 👁